Terbeschikkingstelling van werknemers

Definitie

Onder “terbeschikkingstelling” verstaat men de situatie waarin een werknemer door zijn werkgever wordt uitgeleend aan een gebruiker, die deze werknemer tewerkstelt en over hem enig gedeelte van het werkgeversgezag uitoefent dat normaal aan de werkgever zelf toebehoort.

Algemeen principe:  verbod van terbeschikkingstelling in België

Dergelijke manier van werken kan, in de praktijk, tot misbruiken leiden, waardoor de werknemer niet het loon ontvangt waarop hij normaal aanspraak had kunnen maken indien hij vast in dienst zou zijn geweest bij de gebruiker.

Om die reden bestaat in België een verbod op het ter beschikking stellen van werknemers.  Dit verbod vindt men terug in de wet van 24 juli 1987 betreffende de tijdelijke arbeid, de uitzendarbeid en het ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers.  

Afbakening van het principe van het verbod van terbeschikkingstelling

Overeenkomstig de wet van 24 juli 1987 wordt de gebruiker in de navolgende twee gevallen beschouwd geen werkgeversgezag uit te oefenen over de werknemers die hem ter beschikking worden gesteld:

1. de gebruiker geeft instructies met het oog op het nakomen van zijn verplichtingen op het vlak van welzijn op het werk, en
2. de gebruiker geeft andere instructies aan de werknemer die hem ter beschikking zijn gesteld, voor zover daarbij de volgende voorwaarden cumulatief worden nageleefd:

• de instructies moeten voorzien worden in een geschreven overeenkomst tussen de gebruiker en de werkgever van de werknemers die worden ter beschikking gesteld
• deze geschreven overeenkomst moet een uitdrukkelijke en gedetailleerde omschrijving van deze instructies bevatten;
• de feitelijke uitvoering van de geschreven overeenkomst moet volledig overeenstemmen met de bepalingen van voormelde geschreven overeenkomst;
• het instructierecht van de gebruiker mag het werkgeversgezag van de werkgever op geen enkele wijze uithollen.

De onder 1° en 2° bedoelde types van instructies zullen onder de gestelde voorwaarden niet gelden als de uitoefening van werkgeversgezag, waardoor in dergelijk geval geen sprake zal zijn van verboden terbeschikkingstelling in de zin van de wet van 24 juli 1987.

Daarentegen zal iedere instructie die niet aan de hiervoor gestelde voorwaarden voldoet worden beschouwd als een uitoefening van werkgeversgezag door de gebruiker, waardoor er bijgevolg sprake zal zijn van een verboden terbeschikkingstelling.

Verplichtingen inzake informatieverstrekking door de gebruiker in het kader van een geschreven overeenkomst

De wet van 24 juli 1987 en het koninklijk besluit van 17 juli 2013 leggen aan de gebruiker van ter beschikking gestelde werknemers twee informatieverplichtingen op, in het geval waarin tussen die gebruiker en de werkgever van die werknemers een geschreven overeenkomst wordt afgesloten waarin wordt bepaald welke instructies door de gebruiker aan die werknemers kunnen worden gegeven.

1° de gebruiker moet onverwijld, door middel van een schriftelijke of elektronische mededeling, de secretaris van zijn ondernemingsraad op de hoogte brengen van het bestaan van deze overeenkomst. De secretaris brengt daarvan vervolgens de leden van de ondernemingsraad op de hoogte.

Als er geen ondernemingsraad bestaat bij de gebruiker, moet de gebruiker voormelde informatie bezorgen aan de persoon die daartoe wordt aangeduid in het huishoudelijk reglement van het comité voor preventie en bescherming op het werk. Deze persoon brengt daarvan vervolgens de leden van het comité voor preventie en bescherming op het werk op de hoogte.

Als er ook geen comité voor preventie en bescherming op het werk bij de gebruiker bestaat, moet de gebruiker voormelde informatie bezorgen aan de leden van de vakbondsafvaardiging. 

2° de gebruiker moet, aan de leden van de ondernemingsraad, het comité voor de preventie en bescherming op het werk of de vakbondsafvaardiging die daarom verzoeken, een afschrift bezorgen van het gedeelte van de voormelde overeenkomst waarin de instructies zijn bepaald die door de gebruiker aan de ter beschikking gestelde werknemers kunnen worden gegeven.

Bij een dergelijk verzoek moet deze informatie worden gegeven binnen een termijn van veertien kalenderdagen of, indien de overeenkomst van kortere duur is, voor het einde van de overeenkomst. 

Weigert de gebruiker, na daartoe een aanvraag te hebben ontvangen, om het bedoelde afschrift over te maken, dan wordt een geschreven overeenkomst geacht niet te bestaan en is de terbeschikkingstelling bijgevolg verboden. 

Afwijkingen op het verbod van terbeschikkingstelling 

In geval het verbod van terbeschikkingstelling van toepassing is, zijn op dit verbod twee afwijkingen mogelijk.

1. via een voorafgaande verwittiging van het Toezicht op de Sociale Wetten door de gebruiker:
   
   hetzij in het kader van de samenwerking tussen de ondernemingen van eenzelfde economische en financiële entiteit;

   hetzij met het oog op de kortstondige uitvoering van gespecialiseerde opdrachten die een bijzondere beroepsbekwaamheid vereisen.

2. via een voorafgaande toestemming gegeven aan de werkgever door het Toezicht op de Sociale Wetten na een akkoord daartoe tussen de sociale partners bij de gebruiker.

N.B.:  gelieve op te merken dat de voorwaarden en de duur van de terbeschikkingstelling in de onder 1° en 2° bedoelde gevallen moeten worden vastgelegd in een geschrift ondertekend door de gebruiker, de ter beschikking gestelde werknemer en diens werkgever.

Bovendien mag de terbeschikkingstelling slechts van beperkte duur zijn.

Verder hebben de ter beschikking gestelde werknemers recht op dezelfde lonen, vergoedingen en voordelen dan die welke de werknemers ontvangen die dezelfde functies uitoefenen in de onderneming van de gebruiker.

Tot slot, moet men er ook rekening mee houden dat in de beide hiervoor vernoemde gevallen, de gebruiker hoofdelijk aansprakelijk is voor de betaling van de sociale bijdragen, lonen, vergoedingen en voordelen die voortvloeien uit de arbeidsovereenkomst van de werknemers die hem ter beschikking worden gesteld.

Sancties in geval van inbreuk op het verbod van terbeschikkingstelling 

de gebruiker en de ter beschikking gestelde werknemers worden beschouwd als verbonden door een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd vanaf het begin der uitvoering van de arbeid;

de gebruiker en de persoon die werknemers ter beschikking stelt zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van de sociale bijdragen, lonen, vergoedingen en voordelen die voortvloeien uit de onder 1° vermelde arbeidsovereenkomst;

De werkgevers die, in strijd met de wet, hun werknemers ter beschikking stellen van derden kunnen strafrechtelijk worden vervolgd (of gehouden zijn een administratieve geldboete te betalen).  Hetzelfde geldt voor de gebruikers die, in strijd met de wettelijke bepalingen, werknemers tewerkstellen die hun worden ter beschikking gesteld.