Gebruiksaanwijzing bij het rooster

1. Informatie door de directie over de nagestreefde doelstellingen en belofte rekening te houden met de resultaten van de vergaderingen en de studies.
2. Keuze van een kleine groep posten die een geheel vormen, een "arbeidssituatie".
3. Aanduiding van een coördinator door de directie in overleg met de werknemers.
4. Voorbereiding van de coördinator: hij leest de DEPARIS-methode in detail en leert hoe ze te gebruiken. De methode wordt aan de betrokken arbeidssituatie aangepast door bepaalde termen te veranderen, sommige niet betrokken aspecten te verwijderen, door andere te aan te passen, of nog door bijkomende aspecten toe te voegen.
5. Oprichting van een werkgroep samengesteld uit sleutelwerknemers van de betrokken arbeidssituatie, aangewezen door hun collega's en hun vertegenwoordigers, en uit personen van de technische omkadering aangewezen door de directie. Deze werkgroep zal minstens één man en één vrouw omvatten in geval van een gemengde groep.
6. Vergadering van de werkgroep in een kalm lokaal dicht bij de werkposten.
7. Duidelijke uitleg door de coördinator van het doel van de vergadering en van de procedure.
8. Discussie over iedere rubriek door zich te concentreren op de aspecten van deze rubriek en zonder lang stil te staan bij het geven van een score, maar bij wat kan worden gedaan om de situatie te verbeteren, door wie en wanneer datgene waarvoor de hulp van een preventieadviseur moet worden ingeroepen bij het vlug bepalen van de kosten van de voorgestelde verbeteringsmaatregelen en de impact die zij kunnen hebben op de kwaliteit van het product en op de productiviteit; beoordeling door volgende aanduidingen: niet (0), beperkt (€), matig (€€) of zeer duur (€€€) voor de volgende criteria: directe kosten, kwaliteit van het werk en productiviteit.
9. Na de vergadering stelt de coördinator een synthese op door de gebruikte rubrieken met de gedetailleerde informatie voortvloeiend uit de vergadering, de lijst met de geplande oplossingen met bepaling van wie wat doet en wanneer en de lijst met de meer in detail te bestuderen punten met hun prioriteit in een nieuwe versie over te schrijven.
10. Voorstelling van de resultaten aan de deelnemers, herziening, bijvoegingen…
11. Afronding van de synthese.
12. Voorstelling aan de directie en aan de overlegorganen.
13. Vervolg van de studie voor de niet opgeloste problemen, factor per factor, door middel van de methodes van niveau 2 (Observatie), van de SOBANE-strategie.

De volgende tekst kan helpen om het doel van de vergadering te verduidelijken:

"In de loop van de vergadering herzien we alle technische aspecten van organisatie en van relatie die uitmaken of het werk min of meer gemakkelijk, efficiënt en aangenaam is.

De bedoeling is niet om te weten of het gemakkelijk en aangenaam is voor 20, 50 of 100%, maar wel om uit te vinden wat er concreet onmiddellijk, binnen de 3 maanden, en later kan ondernomen worden om efficiënter en aangenamer te zijn. Het kan gaan om technische veranderingen, om nieuwe werktechnieken, maar ook om betere communicaties, om reorganisatie van de dienstregeling, om meer specifieke opleidingen.

Voor sommige punten zou men moeten kunnen zeggen wat er veranderd moet worden en hoe dit concreet moet gebeuren.
 
Voor andere zullen er bijkomende studies moeten worden verricht.

De Directie verplicht zich ertoe een actieplan op te stellen met als doel zo goed mogelijk gevolg te geven aan hetgeen besproken zal worden.”

Achtergrondinformatie

De SOBANE-strategie en de DEPARIS-methode worden uitgebreid uiteengezet in de volgende brochure, die kan worden geraadpleegd en besteld:

• SOBANE-strategie en opsporingsmethode DEPARIS

Fundamentele beginselen

1. Een afwijking van een reglementair voorschrift is een gunst (voordeel) die door de overheid kan worden verleend (wordt toegekend). Het verkrijgen ervan is dus geen recht. De wetgeving betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk vormt één geheel.  De voorwaarde sine qua non om dergelijke gunst (voordeel) te verkrijgen, is de eis dat de aanvrager (eventueel de begunstigde) van de afwijking beantwoordt en blijft beantwoorden aan de andere voorschriften van deze wetgeving, waarvoor geen afwijking verleend is.
    
2. Een afwijking houdt een toelating in om de resultaten, die door een reglementair voorschrift nagestreefd worden, op een andere wijze dan die door dit voorschrift worden opgelegd, te kunnen verwezenlijken, zonder het opgelegde welzijnsniveau te verminderen.

Voorafgaand nazicht

Alvorens zijn afwijkingsaanvraag in te dienen, controleert de aanvrager (werkgever) of het onderwerp van zijn afwijkingsaanvraag niet gedekt wordt door één van de volgende ministeriële besluiten:

• ministerieel besluit van 6 januari 1975 tot afwijking voor de portaaldeuren van liften van de voorschriften van artikel 52.1.2 van het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming dat de graad van weerstand tegen brand van de bouwelementen bepaalt (PDF, 93.16 KB)
  (BS 26-6-1975);
   
• ministerieel besluit van 29 mei 1975 tot afwijking van de voorschriften van de artikelen 52.3.1.1.b, 52.3.3.3 en 52.5.12 van het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming betreffende het in geopende stand houden van deuren aangebracht in muren en wanden die de verkooplokalen scheiden van eraan grenzende lokalen en die als warenopslagplaats dienen (PDF, 14.58 KB)
  (BS 11-10-1975);
   
• ministerieel besluit van 6 maart 1978 tot afwijking van de voorschriften van de artikelen 52.3.3.3. en 52.9.3. van het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming (PDF, 10.21 KB)
  (BS 26/04/1978; err. BS 21-6-1978) betreffende koellokalen;
   
• ministerieel besluit van 9 juni 1978 tot afwijking van de voorschriften van de artikelen 52.8.4 en 582 van het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming (PDF, 21.12 KB)
  (BS 23-8-1978) betreffende het gebruik van recipiënten;
   
• ministerieel besluit van 15 januari 1979 tot afwijking van de voorschriften van artikel 52.7.6.1. van het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming (PDF, 136.59 KB)
  (BS 1-2-1979) betreffende elektrische verwarmingstoestellen;
   
• ministerieel besluit van 2 maart 1982 tot afwijking van de voorschriften van de artikelen 52.3.1.1.a. en 52.3.3.1.b. van het Algemeen Reglement voor de arbeidsbescherming (PDF, 11.35 KB)
  (BS 20-3-1982) betreffende glazen wanden;
   
• ministerieel besluit van 15 juni 1982 tot afwijking van de voorschriften van de artikelen 52.3.1.1.a. en 52.3.3.2. van het Algemeen Reglement voor de arbeidsbescherming (PDF, 23.95 KB)
  (BS 3-7-1982) betreffende het afscheiden van een tijdelijke bouwplaats door wanden.

De aanvraag moet eveneens voldoen aan de eisen gepreciseerd door de toelichtingen met betrekking tot artikel 52 van het A.R.A.B.  

Indienen van de afwijkingsaanvraag

Het dossier van de afwijkingsaanvraag moet door de werkgever of in naam van de werkgever(s) worden overgemaakt ter attentie van de directeur-generaal van de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid, FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, Ernest Blerotstraat 1 te 1070 Brussel.

Het volledige dossier moet worden overgemaakt in 3 exemplaren, de plannen in het dossier zoveel mogelijk op A3 formaat. Aan de dossierbeheerder dient eveneens een digitale versie van het dossier en de plannen te worden overgemaakt onder pdf vorm (per e-mail, zodra u uw dossiernummer en dossierbeheerder kent).

Dit dossier moet in volgorde de volgende afdelingen omvatten:

Afdeling I: Verantwoording van de afwijkingsaanvraag

1. nauwkeurig stipuleren, voor welke reglementaire bepalingen de afwijkingsaanvraag wordt ingediend (vb. afwijking op artikel 52.3.1.1.b dat zegt dat voor lokalen van eerste groep het verboden is de deuren in open stand te houden);
   de redenen (technische, structurele, organisatorische, specifieke uitrusting, ….) preciseren waarom deze reglementaire bepalingen niet kunnen worden nageleefd;
   (vb. de dakstructuur van de serres kan het gewicht van een sprinklerinstallatie niet dragen);
    
2. alle verwijzingen van de reglementaire bepalingen (koninklijk besluit (KB) van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan de nieuwe gebouwen moeten voldoen, artikel 52 van het A.R.A.B., ministeriële besluiten, titel 3 betreffende de brandpreventie op de arbeidsplaatsen van boek III van de codex over het welzijn op het werk, …) preciseren die betrekking hebben op de preventie van het brandrisico en die van toepassing zijn op het gebouw waarvoor de afwijkingsaanvraag ingediend wordt;
    
3. de volledige resultaten van de risicoanalyse geven, met betrekking tot de afwijkingsaanvraag, welke in het kader van de preventie van het brandrisico werd gemaakt;
   (vb. voor het niet toepassen van een sas: waar is dit gesitueerd op het plan, de brandweerstand van de betreffende compartimenten, hun oppervlakte, welke brandlast is aanwezig, zijn er zones die gesprinklerd worden, hoe gebeurt de detectie van brand, hoeveel tijd gaat er over detectie van brand tot het geven van het brandalarm, waar liggen de evacuatieroutes, wat zijn de evacuatiescenario’s (met duidelijke stipulering en visualisering op de plannen van de personenfluxen voor elke evacuatieroute), wat is het brandrisico ter hoogte van het sas, waar moet het sas voor zorgen, wat als het sas er niet komt, …);
    
4. de aanvraag moet verplicht worden ingediend vanaf de ontwerpfase van het gebouw waarvoor de opgelegde reglementaire bepalingen van art. 52 van het A.R.A.B. niet zullen worden nageleefd.

(De afwijkingsaanvragen, ingediend tijdens of na de uitvoering van de werken, nodig om zich in orde te stellen met de bepalingen van artikel 52 van het A.R.A.B., moeten vergezeld zijn van een afdoende motivering, waarom zulks gebeurt. Ze zullen slechts bij uitzondering behandeld worden na grondig onderzoek van de bijgevoegde motivering).

Afdeling II: Compenserende alternatieve preventiemaatregelen

De afwijkingsaanvraag bevat:

1. een nauwkeurige beschrijving van de brandpreventiemaatregelen, waarvan de toepassing het mogelijk moet maken een veiligheidsniveau te bereiken dat minstens gelijkwaardig is aan het niveau dat zou bereikt zijn indien de reglementaire bepalingen opgelegd door art. 52 van het A.R.A.B. waarvoor de afwijking werd aangevraagd toegepast zouden zijn.
   Deze maatregelen zijn:
   • genomen op basis van de resultaten van de risicoanalyse, zoals hierboven beschreven in de afdeling I, punt 3;
   • concrete technologische oplossingen. Een louter theoretische oplossing, gebaseerd op een niet door een onafhankelijke instantie gevalideerde softwaresimulatie bijvoorbeeld, is niet voldoende;
   • geïnspireerd door, en leven de preventiemaatregelen na, die gewoonlijk aanvaard worden door de in het domein van de brandpreventie gespecialiseerde organismen of genomen in toepassing van voorschriften uitgaande van erkende codes van goede praktijk;
   • voorgelegd voor advies aan het comité voor preventie en bescherming op het werk. Bij ontstentenis van dergelijk comité, worden deze maatregelen voor advies voorgelegd aan de syndicale afvaardiging. Indien er noch een comité noch een syndicale afvaardiging zijn, worden de maatregelen rechtstreeks aan het personeel voorgelegd.
      
2. het advies van de betrokken diensten voor preventie en bescherming op het werk (IDPB of EDPB) en eventueel, het advies van andere interne of externe deskundigen.
    
3. de plannen van het gebouw die aan volgende criteria beantwoorden:
   • zij zullen nauwkeurig de delen van het gebouw aangeven, die in tegenspraak met de reglementaire bepalingen zullen worden gebouwd en waarvoor de afwijkingsaanvraag werd ingediend;
   • zij zullen toelaten de vergelijking te maken tussen de constructie opgetrokken conform de reglementaire bepalingen van artikel 52 van het A.R.A.B. en de constructie opgetrokken in navolging van de alternatieve preventiemaatregelen;
   • de brandbestrijdingsmiddelen zijn erop aangeduid waarbij er een onderscheid wordt gemaakt tussen de brandbestrijdingsmiddelen geplaatst in het kader van de compenserende maatregelen en de andere;
   • zij bevatten aanwijzingen betreffende de verschillende evacuatiescenario’s die voorzien zijn om bij een evacuatie toe te passen (evacuatieplan – zie afdeling I punt 3 supra).

Het toestaan van een afwijking moet een uitzondering blijven en is een gunst. Het afwijkingsdossier dient de nodige duidelijkheid en nauwkeurigheid aan te brengen. Het afwijkingsdossier moet de waarborg geven dat de voorgestelde compenserende alternatieve maatregelen het minimumniveau van de reglementaire maatregelen halen. De aantoonplicht en bewijslast liggen bij de aanvrager.

Nota bene

Titel 3 van boek III van de codex vervangt deels artikel 52 van het ARAB.
De toelichting over deze titel vindt u op deze site: Toelichting bij titel 3 betreffende de brandpreventie op de arbeidsplaatsen van boek III van de codex over het welzijn op het werk.

Gelieve dus ook na te gaan of uw project aan deze regelgeving beantwoordt.

(Koninklijk besluit van 19 januari 2005 tot wijziging van het koninklijk besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen (PDF, 450.05 KB))

Op 27 januari 2005 verscheen het bovenvermeld koninklijk besluit in het Belgisch Staatsblad. Dit besluit, dat onmiddellijk van kracht werd, verandert onder meer de voorwaarden waaraan veiligheidscoördinatoren moeten voldoen op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen voor bouwwerken met een totale oppervlakte kleiner dan 500 m².

Onder bepaalde voorwaarden kan op bouwplaatsen kleiner dan 500 m² en waar ofwel werkzaamheden uitgevoerd worden opgesomd in artikel 26, § 1 ofwel de omvang van de werkzaamheden ten minste gelijk is aan de omvang gedefinieerd in artikel 26, § 2 van voornoemd besluit, de natuurlijke persoon die één van de betrokken bouwdirecties belast met de uitvoering leidt, of één van zijn werknemers de volgende functies uitoefenen:

• coördinator-verwezenlijking op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen waar de medewerking van een architect vereist is.
• coördinator-ontwerp en van coördinator-verwezenlijking op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen waar de medewerking van een architect niet vereist is.

Deze voorwaarden zijn:

1. De persoon die de functie van coördinator uitoefent moet het bewijs kunnen leveren dat hij voldoet aan volgende vereisten:
   1. Ten minste 10 jaar nuttige beroepservaring bezitten inzake de soorten werken, bedoeld in artikel 26, § 1, waarvoor de functie van coördinator wordt uitgeoefend, alsook kennis van de uitvoerings- en risicopreventietechnieken van de andere werken die het voorwerp uitmaken van dezelfde coördinatieopdracht.
   2. Gedurende ten minste vijf jaar een onderneming hebben geleid die bouwwerken als voorwerp had ofwel een beroepservaring van minstens vijf jaar bezitten in verband met de leiding van een tijdelijke of mobiele bouwplaats of met het beheer en de opvolging van de werken op een tijdelijke of mobiele bouwplaats.
   3. Gedurende de laatste vijf jaar op de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen waar hij de functie van coördinator heeft uitgeoefend, en wegens inbreuken op de voorschriften betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, niet het voorwerp te hebben uitgemaakt van:
      • hetzij een definitief geworden veroordeling;
      • hetzij een administratieve geldboete;
      • hetzij een niet vernietigd bevel tot stopzetting der werken in toepassing van de bepalingen van artikel 3 van de wet van 16 november 1972 betreffende de arbeidsinspectie.
      De natuurlijke persoon van de werkgever is ook onderworpen aan deze voorwaarde c.
   4. Hetzij een vervolmakingsvorming inzake welzijn op het werk, hetzij een opleiding in een erkend centrum voor middenstandsopleiding, een opleiding in het kader van een industriële leerlingenwezen of een andere beroepsopleiding hebben beëindigd, waarin gedurende ten minste 24 uur ten minste de volgende onderwerpen werden behandeld:
      • de wettelijke en reglementaire voorschriften inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen;
      • de veiligheidsrisico’s op bouwplaatsen;
      • de gezondheidsrisico’s op bouwplaatsen;
      • het uitvoeren van risicoanalyses en het integreren en vaststellen van passende preventiemaatregelen, met inbegrip van deze nodig voor het uitvoeren van latere werkzaamheden aan het bouwwerk;
      • de instrumenten bij de coördinatie en coördinatiepraktijken.
2. De bouwdirectie is opgenomen in een lijst die de Algemene Directie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk publiceert op de webstek ven de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg en die de aannemers vermeldt die aan alle onder punt 1 vermelde voorwaarden voldoen.

Om te worden opgenomen in die lijst richten de aannemers een aanvraag aan:

De aanvraag bevat minstens volgende inlichtingen en documenten:

1. inlichtingen betreffende de aannemer
   • naam en adres;
   • voorwerp van de onderneming;
   • maatschappelijke vorm;
   • identificatienummer van de onderneming (KBO-nummer);
   • naam, adres en rijksregisternummer van persoon belast met het dagelijks beheer;
   • elektronisch adres dat kan gebruikt worden voor de communicatie met de aanvrager;
2. namen en adressen van de natuurlijke personen die optreden als veiligheidscoördinator alsook hun rijksregisternummer;
3. opgave van het soort werken, bedoeld in artikel 26, § 1, waarvoor men de aanvraag doet;
4. de bewijsstukken dat iedere persoon die zal optreden als coördinator aan de voorwaarden 1a, 1b en 1d hierboven voldoet.

De aannemer wordt op de lijst geplaatst na verificatie van de bewijsstukken en vaststelling dat aan alle onder punt 1 opgesomde voorwaarden voldaan is. Hierbij kan de aannemer gehoord worden op het kantoor van een regionale directie van de Algemene Directie van het Toezicht Welzijn op het Werk, afdeling basistoezicht.

Voor verdere uitleg kan steeds contact opgenomen worden met

De aanvraag kan gedaan worden aan de hand van onderstaand elektronisch formulier, dat u kan downloaden en invullen. Vervolgens kan u het per mail naar “tww@werk.belgie.be” versturen.

Titel 6 betreffende de maatregelen ingeval van een arbeidsongeval van boek I van de codex over het welzijn op het werk handelt onder meer over de voorwaarden waaraan de deskundigen moeten voldoen. De in artikel 94bis, 2° van de wet van 4 augustus 1996 bedoelde administratie, is de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk.

De persoon die zich kandidaat wenst te stellen om opgenomen te worden op de lijst van deskundigen, zoals bedoeld in artikel I.6-8, § 2 van de codex, richt hiertoe een aanvraag aan de directeur-generaal van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk. Deze kandidatuur dient minimaal de hieronder vermelde gegevens te bevatten en kan per elektronische post worden overgemaakt. Wil de kandidaat echter een bewijs van verzenden dan wordt de kandidatuur best eveneens per aangetekend schrijven overgemaakt.

De verdere communicatie zal, behoudens uitzonderingen, uitsluitend via elektronische weg gebeuren.

Na onderzoek van het ingediende dossier, ontvangt de indiener een bericht of hij al dan niet opgenomen is op de bedoelde lijst van deskundigen. Bij niet-opname op de lijst vermeldt het bericht de reden(en) waarom.
Indien verdere uitleg gewenst is, kan er steeds contact opgenomen worden via het secretariaat van de Algemene directie Toezicht op het Welzijn op het Werk: tel. 02 233 45 11, e-mail: tww@werk.belgie.be .

Overzicht van de in de kandidaatstelling minimaal te vermelden gegevens:

• Naam en voornaam 
   
• Rijksregisternummer
   
• Correspondentieadres
   
• Telefoon- en GSM-nummer
   
• E-mailadres (dit e-mailadres zal door de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk effectief gebruikt worden om met de (kandidaat) deskundige te communiceren)
   
• Een eensluidend verklaard afschrift van het bewijs dat met vrucht een erkende cursus van aanvullende vorming opgelegd aan de preventieadviseurs van het eerste niveau, gevolgd is
   
• Een beknopt curriculum vitae (vooral de elementen die de deskundigheid kunnen aantonen)
   
• Aanduiding van deskundigheid
  De materies en activiteitensectoren waarin een bijzondere deskundigheid verworven is (aankruisen + korte beschrijving geven):
  Volgens afwijkende gebeurtenis:
  • elektrische storing
  • explosie
  • brand
  • overlopen
  • kantelen
  • lekken
  • leeglopen
  • verdampen
  • vrijkomen
  • breken van het betrokken voorwerp
  • barsten van het betrokken voorwerp
  • glijden van het betrokken voorwerp
  • vallen van het betrokken voorwerp
  • instorten van het betrokken voorwerp
  • verlies van controle over een machine
  • verlies van controle over een vervoermiddel
  • verlies van controle over een transportmiddel
  • verlies van controle over een handgereedschap
  • verlies van controle over een voorwerp
  • vallen van personen van hoogte
  • gegrepen of meegesleept worden door een voorwerp of de vaart daarvan
    
    Volgens de betrokken voorwerpen:
  • steigers
  • bovengrondse constructies
  • graafwerken
  • sleuven
  • putten
  • onderaardse gangen
  • tunnels
  • ondergrondse wateromgeving
  • installaties
  • machines
  • toestellen
  • systemen voor gesloten transport
  • systemen voor open transport
  • systemen voor opslag
  • voertuigen voor transport over land
  • chemische stoffen
  • explosieven
  • radioactieve stoffen
  • biologische stoffen
  • veiligheidssystemen
  • veiligheidsuitrusting
  • wapens
  • dieren
  • micro-organismen
  • virussen
     
• Huidige werkgever met coördinaten (adres, telefoonnummer, e-mailadres van de werkgever zelf)
   
• Aanduiden of de kandidaat-deskundige al dan niet ernstige- arbeidsongevallenonderzoeken zal uitvoeren voor rekening van één van de hierna vermelde erkende diensten:
  • Externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. Zo ja, welke ?
  • Externe dienst voor technische controles op de werkplaats. Zo ja, welke ?
     
• Indien de kandidaat deskundige tewerkgesteld is bij een onder vorig lid vermelde erkende dienst en voor eigen rekening ernstige arbeidsongevallenonderzoeken zal uitvoeren, dient de kandidaat- deskundige een door de werkgever ondertekende verklaring toe te voegen, waaruit blijkt dat deze laatste zijn personeelslid de toelating geeft ernstige arbeidsongevallenonderzoeken te doen op vraag van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk
   
• Andere talen dan Nederlands waarin de kandidaat arbeidsongevallenonderzoeken kan verrichten en rapporteren:
  • Frans
  • Duits

De volgende ondertekende verklaring "Ik verklaar dat de in dit kader aan de Algemene directie Toezicht op het Welzijn op het Werk overgemaakte gegevens correct zijn en verbind mij ertoe om het even welke wijziging met betrekking tot deze gegevens onmiddellijk te melden aan de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk op het e-mailadres: tww@werk.belgie.be "