Planop is een methode voor het onderzoeken en documenteren van de risico’s van accidentele vrijzettingen van stoffen en energie uit chemische procesinstallaties en voor het specificeren van de nodige maatregelen om deze risico’s te beheersen.
Planop staat voor ‘Protection Layer Analysis – Optimizing Prevention’. De naam verwijst naar het feit dat de methode zowel ondersteuning biedt bij het identificeren van de nood aan beveiligingslagen (‘protection layers’) als bij het onderzoek naar de geschiktheid van de gespecificeerde beveiligingslagen om de risico’s effectief te beheersen.
Planop werd ontwikkeld binnen de Afdeling van het toezicht op de chemische risico’s en is gebaseerd op de inzichten inzake het uitvoeren van procesveiligheidsstudies, zoals beschreven in de publicatie ‘Procesveiligheidsstudie’ van de Belgische Seveso-inspectiediensten.
De beveiliging van procesinstallaties is gebaseerd op de combinatie van meerdere onafhankelijke beschermingslagen. In de praktijk maken deze beschermingslagen vaak het voorwerp uit van aparte studies. Planop brengt deze diversiteit aan maatregelen in kaart en definieert 8 deelstudies die ieder betrekking hebben op een bepaalde van groep van maatregelen. Op basis van deze 8 studies kan men de gepaste maatregelen specificeren om ongewenste vrijzettingen te voorkomen of om de gevolgen ervan te beperken. Voor elke veiligheidsfunctie biedt Planop een lijst aan met typische scenario’s, ter ondersteuning van de analyse. Verder laat Planop ook een analyse toe op het niveau van elke maatregel, om te onderzoeken of de maatregel effectief en betrouwbaar is, en of hij zelf al dan niet risico’s introduceert waarvoor bijkomende maatregelen nodig zijn. Ook hier wordt voor verschillende types van maatregelen een checklist met concrete aandachtspunten aangeboden.
Planop heeft niet de pretentie om bestaande methodes voor het identificeren van procesrisico’s en het specificeren van maatregelen te vervangen, maar wil er wel een belangrijk element aan toevoegen, met name het brengen van overzicht en structuur in alle informatie over procesrisico’s en de beheersmaatregelen. Die informatie kan zelfs voor een kleine en eenvoudige procesinstallatie al gauw erg omvangrijk worden. Het beheer van die informatie is immers een voorwaarde voor een succesvol beheer van de procesrisico’s zelf.
Planop werd daarom geïmplementeerd als een informaticatoepassing die toelaat om informatie over risico’s en maatregelen op een overzichtelijke en gestructureerde wijze bijeen te brengen en actueel te houden. De Planop-applicatie is een intranettoepassing die bovendien toelaat om deze informatie toegankelijk te maken binnen een bedrijf voor alle mogelijke gebruikers: veiligheidsdeskundigen, productiepersoneel, onderhoudspersoneel, ontwerpingenieurs, enz. De Planop-applicatie kan gratis worden gedownload via de website (www.planop.be). Op deze site vindt men ook alle technische informatie voor het installeren van de software.