Behandeling van een verzoek met een hoofdzakelijk individueel karakter

Op deze pagina

    Informatie aan de werkgever

    Wanneer de preventieadviseur psychosociale aspecten oordeelt dat het verzoek een hoofdzakelijk individueel karakter heeft, brengt hij de werkgever schriftelijk op de hoogte van het feit dat een dergelijk verzoek werd ingediend. Hij deelt hem ook de identiteit van de verzoeker mee.

    Behandeling door de preventieadviseur psychosociale aspecten

    De preventieadviseur psychosociale aspecten onderzoekt de specifieke arbeidssituatie van de verzoeker op volledig onpartijdige wijze.

    Voor dit onderzoek kan hij de personen horen die hij nuttig acht. De informatie die deze personen verstrekken, kan opgenomen worden in een gedateerde en ondertekende verklaring waarvan zij een kopie ontvangen.

    Deze geschreven verklaringen zijn niet verplicht. De gehoorde persoon kan dus anoniem blijven. Ze maken het evenwel mogelijk voor de inspectie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk en de arbeidsauditeur om de kwaliteit van het werk van de preventieadviseur psychosociale aspecten te controleren. De gehoorde persoon moet in zijn verklaring uitdrukkelijk akkoord gaan met de toegang van de arbeidsauditeur tot deze verklaring. De inspectie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk heeft rechtstreeks toegang tot de verklaringen.

    De verklaringen geven in geen enkel geval de toelating aan de preventieadviseur om de identiteit van de gehoorde persoon te vermelden in zijn advies.

    Voor het opstellen van zijn advies houdt de preventieadviseur psychosociale risico’s rekening met alle elementen die hij verkregen heeft via de gehoorde personen, ongeacht of ze in een geschreven en ondertekende verklaring zijn opgenomen. Het behoort immers tot zijn professionele verantwoordelijkheid om een uitvoerige analyse te doen die rekening houdt met alle verzamelde informatie, zodat de werkgever in staat zou zijn passende maatregelen te treffen die een einde maken aan de schade. De kwaliteit van de analyse kan men dus niet laten afhangen van de ondertekening van de verklaringen door de gehoorde personen.

    Advies van de preventieadviseur psychosociale aspecten

    Inhoud

    Na het onderzoek van de specifieke arbeidssituatie stelt de preventieadviseur psychosociale aspecten een advies op. Dit advies bevat de volgende elementen:

    • de beschrijving van het verzoek en de context ervan;
       
    • de identificatie van de gevaren voor de verzoeker en voor het geheel van de werknemers;

    het gevaar is de intrinsieke eigenschap van een situatie die tot nadelige gevolgen kan leiden of een bedreiging kan vormen voor de veiligheid of de gezondheid van de werknemer(s). Het gevaar moet onderscheiden worden van het risico, dat betrekking heeft op de kans dat de nadelige gevolgen of de bedreiging zich kunnen voordoen. Wanneer er zich bijvoorbeeld een situatie voordoet waarbij er sprake is van een verhoogde werklast, dan kan deze verhoogde werklast als het gevaar beschouwd worden. Het risico heeft betrekking op de kans dat de verhoogde werklast leidt tot nadelige gevolgen voor de werknemers, bijvoorbeeld stressklachten.

    • de elementen die een positieve of negatieve invloed hebben op de risicosituatie, in het bijzonder op het niveau van de arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk;

    in geval van een verhoogde werklast kan een positief element bijvoorbeeld bestaan in de ondersteuning door de hiërarchische lijn. De negatieve elementen kunnen bijvoorbeeld bestaan in het ontbreken van een planning of het ontbreken van een opleiding voor de werknemers.


    De positieve en negatieve elementen kunnen zich anderzijds ook op het individuele niveau situeren. Het gaat dan om de individuele karakteristieken van de omstandigheden waarin de werknemer-verzoeker werkt (bijvoorbeeld wanneer hij de enige werknemer is die geen opleiding heeft gekregen), maar ook de individuele karakteristieken die eigen zijn aan de werknemer zelf (bijvoorbeeld het feit dat hij, in tegenstelling tot een gemiddelde werknemer, veel stressgevoeliger is);

    • indien deze hebben plaatsgevonden, de voorafgaande stappen die werden ondernomen om het gevaar uit te schakelen en de schade te beperken;
       
    • de voorstellen voor collectieve en individuele preventiemaatregelen met betrekking tot de specifieke arbeidssituatie, alsook de verantwoording van deze voorstellen;
       
    • de voorstellen voor collectieve preventiemaatregelen om herhaling in andere arbeidssituaties te voorkomen, alsook de verantwoording van deze voorstellen.

    Deze handleiding geeft een praktische toelichting voor het schrijven van een adviesverslag in het kader van een formele psychosociale interventie met een individueel karakter (PDF, 406.51 KB).

    Doel

    Het advies heeft tot doel de werkgever te infomeren over de situatie en de meest adequate maatregelen die moeten getroffen worden. Het heeft de waarde van een deskundigenadvies. De werkgever is dus niet verplicht het te volgen en de door de preventieadviseur psychosociale aspecten voorgestelde maatregelen te treffen.

    De wet verplicht de werkgever, die verantwoordelijk is voor het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, evenwel om maatregelen te treffen die een einde maken aan de schade van werknemer.

    Termijn

    De preventieadviseur psychosociale aspecten verstrekt zijn advies aan de werkgever binnen een termijn van 3 maanden vanaf de aanvaarding van het verzoek.

    Indien het voor de preventieadviseur psychosociale aspecten onmogelijk is deze termijn te respecteren, moet hij de redenen hiervoor (bijvoorbeeld groot aantal personen dat moet gehoord worden, ziekteverlof, …) schriftelijk meedelen aan de werkgever, de verzoeker en de eventuele andere rechtstreeks betrokken persoon (bij een probleem op het niveau van de interpersoonlijke relaties).

    Hij kan de termijn van 3 maanden eenmaal verlengen met een bijkomende termijn van maximum 3 maanden.

    Behandeling van het verzoek wanneer de verzoeker niet meer tot de onderneming behoort

    Het is mogelijk dat er tijdens het verloop van het onderzoek een einde komt aan de arbeidsverhouding tussen de werkgever en de verzoeker. Dat betekent echter niet dat er een einde komt aan het onderzoek van het verzoek.

    De preventieadviseur psychosociale aspecten zal de collectieve en individuele factoren onderzoeken die een invloed hebben gehad op het ontstaan van het psychosociaal probleem en een advies verstrekken aan de werkgever. Op basis daarvan dient de werkgever maatregelen te treffen om het gevaar in de specifieke situatie uit te schakelen (in het bijzonder ten aanzien van eventuele andere betrokken personen) en om elke herhaling in andere arbeidssituaties te voorkomen. Op die manier zal hij de preventie van psychosociale risico’s binnen zijn onderneming verbeteren.

    Informatie over de inhoud van het advies

    Door de preventieadviseur psychosociale aspecten

    • Aan de vertrouwenspersoon

    Met het akkoord van de verzoeker deelt de preventieadviseur psychosociale aspecten zijn advies mee aan de vertrouwenspersoon wanneer deze in dezelfde situatie op informele wijze is tussengekomen.


    Zo wordt de vertrouwenspersoon ook op de hoogte gebracht van de gevolgen die worden gegeven aan de situatie waarbij hij betrokken was en kan hij hiermee rekening houden bij toekomstige interventies.

    • Aan de partijen

    De preventieadviseur psychosociale aspecten brengt de verzoeker en de andere rechtstreeks betrokken persoon (bij een probleem op het niveau van de interpersoonlijke relaties) op de hoogte van de datum waarop hij zijn advies aan de werkgever heeft overhandigd.

    Bovendien informeert hij hen over de voorstellen voor collectieve en individuele preventiemaatregelen die ten aanzien van de specifieke arbeidssituatie kunnen toegepast worden.

    De mededeling van deze voorstellen is niet beperkt tot de maatregelen die betrekking hebben op de bestemmeling. Elke partij moet namelijk het geheel van de voorstellen voor maatregelen ontvangen, ongeacht of die op hem persoonlijk betrekking hebben of niet.

    Deze informatie maakt het voor de partijen mogelijk om, enerzijds, te begrijpen op welke manier de situatie en het gedrag van de andere partij werd onderzocht en, anderzijds, over de middelen te beschikken om de reactie van de werkgever op deze voorstellen te beoordelen. Op basis hiervan kunnen de partijen gemakkelijker beoordelen of het opportuun is een klacht in te dienen bij de inspectie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk.

    De preventieadviseur psychosociale aspecten deelt hen eveneens de verantwoording van zijn voorstellen voor preventiemaatregelen mee. Ze ontvangen evenwel niet alle verantwoordingen van de voorstellen. De preventieadviseur zal ze namelijk aanpassen aan de bestemmeling ervan: hij zal enkel die verantwoordingen meedelen die ervoor zorgen dat de bestemmeling de situatie gemakkelijker kan begrijpen en de afloop van de procedure gemakkelijker kan aanvaarden. Het is immers niet de bedoeling om de tegenstellingen nog te vergroten.

    Het is belangrijk dat deze personen toegang kunnen hebben tot deze informatie die betrekking heeft op hun situatie en die werd geformuleerd door een expert. Dit maakt het mogelijk dat ze een meer objectieve kijk krijgen op hun situatie. De preventiemaatregelen reiken immers praktische oplossingen aan en de verantwoording ervan geeft uitleg over de keuze van de maatregelen.

    Deze informatie moet zo snel mogelijk door de preventieadviseur psychosociale aspecten meegedeeld worden nadat hij zijn advies heeft overhandigd aan de werkgever, dit wil zeggen zo snel mogelijk na de termijn van maximum 3 maanden (eenmaal te verlengen met maximum 3 maanden) vanaf de aanvaarding van het verzoek. De wetgeving voorziet dus geen precieze termijn.

    • Aan de preventieadviseur belast met de leiding van de interne dienst

    Wanneer de preventieadviseur psychosociale aspecten deel uitmaakt van een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, bezorgt hij aan de preventieadviseur belast met de leiding van de interne dienst, op schriftelijke wijze, de voorstellen voor preventiemaatregelen die betrekking hebben op de specifieke arbeidssituatie en de voorstellen die tot doel hebben elke herhaling in andere arbeidssituaties te voorkomen.

    Daarbij deelt hij hem ook de verantwoording van deze voorstellen mee, voor zover dit de preventieadviseur van de interne dienst toelaat zijn coördinatieopdracht uit te oefenen.

    Door de werkgever

    De werkgever is niet gehouden door het beroepsgeheim zoals de preventieadviseur psychosociale aspecten.

    Het advies van de preventieadviseur bevat echter wel persoonsgegevens waarvan de verwerking beperkt wordt door de regelgeving tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. Deze gegevens moeten verwerkt worden op een manier die verenigbaar is met de doeleinden van de verwerking. Enkel de gegevens die toereikend, terzake dienend en niet overmatig zijn, uitgaande van de doeleinden van de verwerking, mogen meegedeeld worden.

    De welzijnswet past dit principe toe door te stellen dat de werkgever aan de leden van de hiërarchische lijn enkel de elementen van het advies van de preventieadviseur mag meedelen die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van de preventiemaatregelen die ten aanzien van de specifieke situatie moeten getroffen worden.

    Voorstellen voor bewarende maatregelen

    De bewarende maatregelen hebben tot doel de situatie voorlopig te stabiliseren alvorens de preventieadviseur psychosociale aspecten zijn advies meedeelt aan de werkgever.

    De verplichting om bewarende maatregelen voor te stellen bestaat niet wanneer het gaat om een verzoek tot formele psychosociale interventie met een hoofdzakelijk individueel karakter dat geen betrekking heeft op feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk.

    Wanneer de preventieadviseur psychosociale aspecten dit noodzakelijk acht, beschikt hij steeds over de mogelijkheid om, in afwachting van de grondige analyse van de situatie, bewarende maatregelen voor te stellen die ervoor zorgen dat deze situatie voor de verzoeker tijdelijk draaglijker wordt.

    Dit is evenwel geen expliciete wettelijke verplichting maar kan wel voortvloeien uit de toepassing van het zorgvuldigheidsbeginsel.

    Beslissing van de werkgever

    Wanneer de werkgever overweegt om individuele maatregelen te treffen ten aanzien van een werknemer, moet hij hem deze maatregelen voorafgaandelijk en schriftelijk meedelen binnen een termijn van 1 maand nadat hij het advies van de preventieadviseur psychosociale aspecten heeft ontvangen.

    Indien deze maatregelen de arbeidsvoorwaarden van de werknemer wijzigen, bezorgt de werkgever hem een kopie van het volledige advies van de preventieadviseur psychosociale aspecten.

    Het feit dat men de werknemer verplicht een opleiding te volgen, kan bijvoorbeeld niet beschouwd worden als een wijziging van de arbeidsvoorwaarden. Een aanpassing in het kader van zijn functie is daarentegen wel een wijziging van de arbeidsvoorwaarden.

    De werkgever zal de werknemer horen (die zich kan laten bijstaan door een persoon naar zijn keuze) alvorens deze maatregelen te treffen.

    Binnen een termijn van 2 maanden nadat hij het advies van de preventieadviseur psychosociale aspecten heeft ontvangen, deelt de werkgever zijn gemotiveerde beslissing betreffende het gevolg dat hij aan het verzoek geeft op schriftelijke wijze mee aan:

    • de preventieadviseur psychosociale aspecten;
    • de preventieadviseur belast met de leiding van de interne dient voor preventie en bescherming op het werk wanneer de preventieadviseur psychosociale aspecten deel uitmaakt van een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk;
    • de verzoeker en de eventuele andere rechtstreeks betrokken persoon.

    De partijen ontvangen de volledige beslissing van de werkgever, dit wil zeggen alle maatregelen die hij ten aanzien van alle partijen zal treffen.

    Enkel op die manier kunnen de partijen nagaan welke maatregelen voorgesteld door de preventieadviseur psychosociale aspecten al dan niet zullen getroffen worden door de werkgever en of zijn beslissing een gepaste oplossing biedt voor de specifieke arbeidssituatie. Dit maakt het voor de partijen mogelijk om te beoordelen of zij een beroep wensen te doen op de inspectie van het Toezicht op het Welzijn op het Werk wanneer de beslissing van de werkgever volgens hen niet gepast is.

    De beslissing van de werkgever kan echter wel persoonsgegevens bevatten waarvan de verwerking beperkt wordt door de regelgeving tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. Deze gegevens moeten verwerkt worden op een manier die verenigbaar is met de doeleinden van de verwerking. Enkel de gegevens die toereikend, terzake dienend en niet overmatig zijn, uitgaande van de doeleinden van de verwerking, mogen meegedeeld worden. De werkgever zal deze principes moeten naleven bij het meedelen van zijn beslissing aan de partijen, bijvoorbeeld door te vermijden persoonlijke of beschuldigende gegevens over de betrokken personen mee te delen.