Definitie

Op deze pagina

A. Functie preventieadviseur

Een preventieadviseur staat de werkgever bij inzake de toepassing van de maatregelen bedoeld in de welzijnswet. Hij heeft dan ook een adviserende functie ten opzichte van de werkgever en de werknemers.
In het organigram van de onderneming is zijn functie bijgevolg een staffunctie.

Preventieadviseurs vervullen hun opdracht in volledige onafhankelijkheid ten opzichte van de werkgever en de werknemers. Zij mogen geen nadeel ondervinden van hun activiteiten als preventieadviseur. (Meer informatie: zie de toelichting "Verenigbaarheid van functie van preventieadviseur met lidmaatschap raad van beheer")

De preventieadviseur die deel uitmaakt van het personeel van de onderneming waar hij zijn functie uitoefent kan noch werkgevers-, noch personeelsafgevaardigde zijn. (Meer informatie: zie de toelichting "Sociale verkiezingen - Kandidatuurstelling van een preventieadviseur")

B. Preventieadviseurs verbonden aan een interne dienst

Elke werkgever is verplicht een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk op te richten. Er is dus een kernactiviteit die steeds binnen de onderneming moet worden verricht en waarvoor er een persoon aanwezig moet zijn in de onderneming.
In principe is dit een werknemer die de functie van preventieadviseur vervult.
In ondernemingen met minder dan 20 werknemers kan de werkgever zelf preventieadviseur zijn.

Een interne dienst telt één of meer preventieadviseurs.
Is er in de dienst meer dan één preventieadviseur, dan wordt één van hen belast met de leiding van de dienst.
Indien de dienst uit afdelingen bestaat, dan wordt voor de dienst als geheel en per afdeling minstens één preventieadviseur aangesteld.
Is er in een afdeling meer dan één preventieadviseur dan wordt één van hen belast met de leiding van de afdeling. (Meer informatie: zie de toelichting "Leiding van een afdeling en de dienst als geheel bij de interne diensten voor preventie en bescherming op het werk")

Wie is preventieadviseur in een interne dienst?

Overeenkomstig titel 1 betreffende de interne dienst van boek II van de codex over het welzijn op het werk is dit elke natuurlijke persoon verbonden aan een interne dienst en belast met de opdrachten bedoeld in hoofdstuk II, met uitsluiting van het administratief en medisch hulppersoneel (paramedisch personeel) en van de deskundigen met vaardigheden in ergonomie en bedrijfshygiëne.

De interne dienst staat de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers bij inzake de toepassing van de maatregelen bedoeld in de welzijnswet. De interne dienst mag eveneens de opdrachten inzake gezondheidstoezicht uitoefenen, indien hij aan zekere voorwaarden beantwoordt.

De interne dienst werkt samen met de externe dienst, zodra op die dienst een beroep wordt gedaan.

Deskundigen van buiten het bedrijf

De werkgever heeft steeds de mogelijkheid om voor specifieke problemen die rijzen in verband met het welzijn van de werknemers en die een bijzondere deskundigheid vergen die niet verplicht aanwezig is in de externe dienst, een beroep te doen op andere gespecialiseerde diensten of instellingen in het kader van welzijn op het werk. (meer informatie: zie de toelichting "Beroep door de werkgever op deskundigen van buiten het bedrijf die niet behoren tot een externe dienst")

Opdrachten interne dienst

De opdrachten van een interne dienst zijn vervat in artikels II.1-4 en II.1-5 van de codex.

Artikel II.1-4 bepaalt het volgende:

In het kader van het dynamisch risicobeheersingsysteem heeft de interne dienst volgende opdrachten:

in verband met de risicoanalyse:
1. medewerken aan de identificatie van de gevaren;
2. advies verlenen over de resultaten die voortvloeien uit het vaststellen en nader bepalen van de risico's, en maatregelen voorstellen teneinde over een permanente risicoanalyse te beschikken;
3. advies verlenen en voorstellen formuleren voor de opstelling, uitvoering en bijsturing van het globaal preventieplan en het jaaractieplan (meer informatie: zie de toelichting "Uitvoeren of bijstaan bij het uitvoeren van de risicoanalyse");
deelnemen aan de studie van de factoren die van invloed zijn op het ontstaan van ongevallen of incidenten en aan de studie van de oorzaken van doorslaggevende aard van elk ongeval dat een arbeidsongeschiktheid tot gevolg heeft gehad;
deelnemen aan de analyse van de oorzaken van beroepsziekten;
deelnemen aan de analyse van de oorzaken van psychosociale risico’s op het werk;
bijdragen tot en meewerken aan het onderzoek van de fysieke en mentale belasting op het werk, de aanpassing van de techniek en de arbeidsomstandigheden aan de menselijke fysiologie evenals de voorkoming van overmatige professionele fysieke en mentale vermoeidheid en deelnemen aan de analyse van de oorzaken van aandoeningen te wijten aan de werkdruk;
advies verlenen over de organisatie van de arbeidsplaats, de werkpost, de omgevingsfactoren en fysische, chemische, carcinogene en biologische agentia, de arbeidsmiddelen en de individuele uitrusting en over de andere elementen van de arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico's op het werk;
advies verlenen over de hygiëne op de arbeidsplaats inzonderheid wat de keukens, refters, kleedkamers, sanitaire installaties, werk- en rustzitplaatsen en andere bijzondere sociale voorzieningen eigen aan de onderneming betreft die bestemd zijn voor de werknemers;
advies verlenen over het opstellen van instructies betreffende:
het gebruik van arbeidsmiddelen;
1. het gebruik van chemische en carcinogene stoffen en preparaten en biologische agentia;
2. het gebruik van collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen;
3. de voorkoming van brand;
4. de toe te passen procedures in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar;
advies verlenen over de vorming van de werknemers:
1. bij indienstneming;
2. bij een overplaatsing of verandering van functie;
3. bij invoering van een nieuw arbeidsmiddel of verandering van arbeidsmiddel;
4. bij invoering van een nieuwe technologie;
voorstellen doen voor het onthaal, de informatie, de vorming en de sensibilisering van de werknemers inzake de maatregelen in verband met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk van toepassing in de onderneming of instelling en medewerken aan de maatregelen en de uitwerking van propaganda-middelen die in dat verband worden vastgesteld door het Comité;
aan de werkgever en aan het Comité advies verstrekken over ieder ontwerp, maatregel of middel waarvan de werkgever de toepassing overweegt en die rechtstreeks of onrechtstreeks, onmiddellijk of op termijn, gevolgen kunnen hebben voor het welzijn van de werknemers;
deelnemen aan de coördinatie, de samenwerking en de informatie inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, wat betreft de ondernemingen van buitenaf en zelfstandigen en meewerken aan de coördinatie, de samenwerking en de informatie inzake veiligheid en gezondheid wat betreft de ondernemingen en instellingen die aanwezig zijn op eenzelfde arbeidsplaats of wat betreft de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen;
ter beschikking staan van de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers voor alle vragen die rijzen in verband met de toepassing van de wet en de codex en deze, in voorkomend geval, voorleggen voor advies aan de externe dienst;
meewerken aan de uitwerking van de interne noodprocedures en de toepassing van de maatregelen te nemen ingeval van ernstig en onmiddellijk gevaar;
meewerken aan de organisatie van de eerste hulp en dringende verzorging van werknemers die slachtoffer zijn van een ongeval of getroffen worden door ziekte;
het verzekeren van het secretariaat van het comité;
alle andere opdrachten verrichten die worden opgelegd door de wet en de codex.

In artikel II.1-5 leest men dat de volgende opdrachten voorbehouden zijn aan de preventieadviseurs-arbeidsartsen die behoren tot het departement belast met het medisch toezicht van de interne dienst:

het onderzoeken van de wisselwerking tussen de mens en de arbeid en hierdoor bijdragen tot een betere afstemming van de mens op zijn taak enerzijds en de aanpassing van het werk aan de mens anderzijds;
het gezondheidstoezicht op de werknemers verzekeren inzonderheid om:
1. te vermijden dat werknemers worden tewerkgesteld aan taken waarvan zij, wegens hun gezondheidstoestand normaal de risico's niet kunnen dragen en te vermijden dat personen tot het werk worden toegelaten die getroffen zijn door ernstige besmettelijke aandoeningen of die een gevaar voor de veiligheid inhouden van de andere werknemers;
2. de tewerkstellingskansen te bevorderen voor iedereen, onder meer door het voorstellen van aangepaste werkmethodes, het voorstellen van aanpassingen van de werkpost en het zoeken naar aangepast werk, ook voor personen met een beperkte arbeidsgeschiktheid;
3. zo vroeg mogelijk beroepsziekten en de aandoeningen gebonden aan de arbeid op te sporen, de werknemers te informeren en te adviseren over de aandoeningen en gebreken waardoor zij zijn getroffen en mee te werken aan het opsporen en de studie van de risicofactoren die van invloed zijn op beroepsziekten en aandoeningen gebonden aan de uitvoering van het werk;
toezicht houden op de organisatie van de eerste hulp en dringende verzorging van de werknemers die het slachtoffer zijn van een ongeval of getroffen worden door ziekte.

Taken van een preventieadviseur interne dienst

Om de opdrachten opgesomd in artikel II.1-4 en II.1-5 van de codex te vervullen, zijn de preventieadviseurs ertoe gehouden tenminste een aantal taken uit te oefenen zoals voorzien in artikel II.1-6.

Deze taken zijn:

In het kader van de permanente risico-analyse en het opstellen en het bijsturen van het globaal preventieplan en het jaaractieplan:
1. verrichten van veelvuldige en systematische onderzoeken op de arbeidsplaats, hetzij op eigen initiatief, hetzij op vraag van de werkgever, hetzij binnen de kortst mogelijke tijd na een aanvraag van de werknemers of hun vertegenwoordigers;
2. op eigen initiatief, op vraag van de werkgever of op vraag van de betrokken werknemers de werkposten te onderzoeken telkens wanneer een werknemer die op die werkpost wordt tewerkgesteld wordt blootgesteld aan de verhoging van de risico's of nieuwe risico's;
3. ten minste één maal per jaar een grondig onderzoek verrichten van de arbeidsplaatsen en van de werkposten;
4. onderzoeken doen naar aanleiding van arbeidsongevallen en incidenten die zich op de arbeidsplaats hebben voorgedaan (meer informatie: zie de toelichting "Onderzoek van arbeidsongevallen met een arbeidsongeschiktheid vanaf 4 dagen door de Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk bij werkgevers van bedrijven van de groepen C en D");
5. de nuttige, de nodige en pertinente onderzoeken en opsporingen verrichten voor de verbetering van het welzijn van de werknemers;
6. zelf analyses of controles uitvoeren of doen uitvoeren onder de voorwaarden bepaald door de wet en de codex (meer informatie: zie de toelichting "Taken van de preventieadviseur");
7. kennis nemen van de fabricageprocédés, werkmethodes en arbeidsprocessen en ze ter plaatse onderzoeken en maatregelen voorstellen om de risico's te verhelpen die eruit voortvloeien;
8. de nodige documentatie bijhouden waarvan de inhoud bepaald is in bijlage II.1-1 van de codex;
9. in geval van dringende noodzakelijkheid en de onmogelijkheid om op de directie beroep te doen, zelf de nodige maatregelen treffen om de oorzaken van het gevaar of hinder te verhelpen;
10. de taken die de werkgever hen geeft in toepassing van de artikelen I.6-1 tot en met I.6-6 van de codex, teneinde de herhaling van ernstige arbeidsongevallen te vermijden;
In het kader van het beheer en de werking van de dienst te zorgen voor:
1. het opstellen bij de werkgevers van de groepen A, B en C van de maandverslagen en bij de werkgevers die minder dan 50 werknemers tewerkstellen en die niet behoren tot groep B van de driemaandelijkse verslagen waarvan de inhoud is bepaald in bijlage II.1-2 van de codex;
2. het opstellen van het jaarverslag waarvan de inhoud is bepaald in bijlage II.1-3 van de codex;
3. het opstellen van de arbeidsongevallensteekkaart waarvan de inhoud is bepaald in bijlage II.1-4 van de codex of het invullen van het formulier voor de aangifte van het arbeidsongeval, overeenkomstig artikel I.6-12 van de codex;
de documenten opstellen, aan vullen of viseren in het kader van de keuze, de aankoop, het gebruik en het onderhoud van arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen;
de kennisgevingen die in toepassing van de wet en de codex aan de overheid moeten worden verricht bij te houden;
taken in het kader van het secretariaatswerk van het Comité te verrichten zoals bepaald in de reglementering die de werking van het Comité vaststelt (meer informatie: zie de toelichting "De preventieadviseur van de interne dienst PBW en zijn secretariaatswerk in het Comité PBW");
in het kader van de opdrachten inzake gezondheidstoezicht:
1. ervoor zorgen dat de werknemers die het slachtoffer zijn van een ongeval of getroffen worden door ziekte, de eerste hulp en de dringende verzorging krijgen, tenzij andere medische diensten opgericht in toepassing van de wet van 10 april 1971 op de arbeidsongevallen hiermee belast zijn;
2. de aangifte doen van beroepsziekten

Organisatie en werking interne dienst

Departement medisch toezicht

De werkgever die ervoor kiest dat de opdrachten in het kader van medisch toezicht worden uitgeoefend door de interne dienst, richt binnen de interne dienst een departement op belast met het medisch toezicht, dat erkend kan worden door de Gemeenschappen.

Het departement dat belast is met het medisch toezicht wordt geleid door een preventieadviseur-arbeidsgeneesheer die beantwoordt aan de vereisten bepaald bij artikel II.3-30, 2°, van de codex.

Het personeel dat deel uitmaakt van dit departement oefent zijn opdrachten uit onder de uitsluitende verantwoordelijkheid van deze preventieadviseur.

De samenstelling van dit departement en de prestatieduur van de leden ervan zijn conform aan de bepalingen van de artikelen II.3-33 tot II.3-35 van de codex (meer informatie: zie het thema "Externe dienst voor preventie en bescherming op het werk").

Multidisciplinariteit

De interne dienst is zodanig samengesteld dat zijn opdrachten kunnen worden vervuld op grond van het principe van multidisciplinariteit.

Het principe van de multidisciplinariteit wordt bereikt door het gecoördineerd optreden van preventieadviseurs en deskundigen die beschikken over verschillende vaardigheden die bijdragen tot de bevordering van het welzijn op het werk.

De werkgever bepaalt, rekening houdend met het globaal preventieplan en, na voorafgaand advies van het Comité, welke vaardigheden in zijn onderneming of instelling aanwezig moeten zijn en voor welke vaardigheden hij een beroep doet op een externe dienst.

In elk geval mogen de vaardigheden inzake arbeidsveiligheid en deze inzake arbeidsgeneeskunde nooit door één en dezelfde persoon beoefend worden.

De werkgever die over de vaardigheid ergonomie of arbeidshygiëne moet beschikken, in toepassing van het globaal preventieplan, kan hiervoor ook een beroep doen op andere personen in zijn onderneming of instelling die niet behoren tot de interne dienst, voor zover deze personen over de deskundigheid beschikken bedoeld in artikel II.3-30, 3° en 4° van de codex en voor zover deze personen kunnen beschikken over de nodige tijd en middelen.

Leiding interne dienst

Wanneer een interne dienst bestaat uit meerdere afdelingen of wanneer een departement belast met het medisch toezicht is opgericht bepaalt de werkgever, na voorafgaand advies van het Comité, welke de verhouding is tussen, in voorkomend geval de afdelingen, het departement en de centrale dienst en door wie en op welke wijze de leiding van de dienst en, in voorkomend geval, elke afdeling wordt verzekerd.

Voor meer informatie, raadpleeg de toelichting Leiding van de dienst of de afdeling.

De leiding van de dienst of de afdeling wordt verzekerd door:

ofwel een preventieadviseur die met vrucht een erkende cursus van het eerste niveau heeft beëindigd, wanneer de werkgever of de technische bedrijfseenheid behoort tot de groep A;
ofwel een preventieadviseur die met vrucht een erkende cursus van ten minste het tweede niveau heeft beëindigd, wanneer de werkgever of de technische bedrijfseenheid behoort tot de groep B;
ofwel de preventieadviseur belast met de leiding van het departement belast met het medisch toezicht. Wanneer de preventieadviseur belast met de leiding van het departement belast met het medisch toezicht, de leiding van de interne dienst of de afdeling waarneemt moet de interne dienst of de afdeling al naargelang de werkgever of de technische bedrijfseenheid behoort tot groep A of B eveneens beschikken over een preventieadviseur die voldoet aan de voorwaarden bepaald in 1 en 2.

De preventieadviseur belast met de leiding van de dienst hangt rechtstreeks af van de persoon belast met het dagelijks beheer van de onderneming of instelling en heeft rechtstreeks toegang tot de persoon of personen belast met het dagelijks beheer van de technische bedrijfseenheid of bedrijfseenheden.

De preventieadviseur belast met de leiding van een afdeling hangt rechtstreeks af van de persoon belast met het dagelijks beheer van de technische bedrijfseenheid waarvoor de afdeling werd opgericht en heeft rechtstreeks toegang tot de persoon belast met het dagelijks beheer van de onderneming of instelling.

De preventieadviseur belast met de leiding van het departement belast met medisch toezicht, heeft eveneens rechtstreeks toegang tot de personen belast met het dagelijks beheer

Minimumduur prestaties preventieadviseurs

De werkgever bepaalt, na voorafgaand akkoord van het Comité, de minimumduur van de prestaties van de preventieadviseurs dermate dat de aan de interne dienst toegewezen opdrachten te allen tijde volledig en doeltreffend worden vervuld.

Op verzoek van elke belanghebbende partij kan de minimumduur van de prestaties worden gewijzigd, volgens dezelfde procedure.

Door duur van de prestaties moet worden begrepen de tijd die minimaal moet besteed worden om de opdrachten en activiteiten toegekend aan de preventieadviseurs te kunnen vervullen.

Opdat de preventieadviseurs hun opdrachten en activiteiten doeltreffend zouden kunnen vervullen:

stelt de werkgever hen in kennis van de fabricageprocédés, de werktechnieken, de werk- en productiemethodes evenals de stoffen en producten die in de onderneming worden aangewend of die men zich voorneemt in de onderneming aan te wenden;
licht de werkgever hen in en raadpleegt hij hen over de wijzigingen die worden aangebracht aan de fabricageprocédés, de werktechnieken of installaties indien zij bestaande risico's kunnen verergeren of er nieuwe kunnen doen ontstaan, evenals wanneer nieuwe producten worden gebruikt of gefabriceerd;
geven de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers hen alle informatie die zij vragen om hen in de mogelijkheid te stellen de opdrachten van de interne dienst te vervullen;
brengt de werkgever de preventieadviseur belast met de leiding van de dienst of van de afdeling op de hoogte van alle activiteiten die op de arbeidsplaats worden uitgevoerd door de tussenkomst van ondernemingen van buitenaf, zelfstandigen of uitzendkrachten;
deelt de werkgever aan de preventieadviseur belast met de leiding van de dienst de lijst van de werknemers mede, met de gegevens nodig voor de uitoefening van zijn opdrachten.

C. Preventieadviseurs verbonden aan een externe dienst

Wie is preventieadviseur in een externe dienst?

Elke natuurlijke persoon die belast is met de opdrachten bedoeld in de artikelen II.1-3 tot en met II.1-11 van de codex en die gespecialiseerd is in één van de volgende disciplines: arbeidsveiligheid, arbeidsgeneeskunde, ergonomie; bedrijfshygiëne en psychosociale aspecten van de arbeid (waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk) en voldoet aan de voorwaarden van artikel II.3-30 van de codex.

Opdrachten en taken preventieadviseur externe dienst

Titel 3 betreffende de externe dienst van boek II van de codex verwijst hier naar de opdrachten en taken beschreven in titel 1 van boek II van de codex.
(Zie "Opdrachten interne dienst" en "Taken van een preventieadviseur interne dienst")

Verplichte forfaitaire minimumbijdragen uit hoofde van de prestaties van de preventieadviseurs externe diensten

Elke externe dienst stelt een tariefregeling vast voor de opdrachten die hij zal vervullen.

Deze tariefregeling houdt rekening met de verplichte forfaitaire minimumbijdragen uit hoofde van de prestaties van de preventieadviseurs.

Meer informatie, zie de volgende toelichtingen:

Aantal preventieadviseurs verbonden aan een externe dienst

Het aantal en de deskundigheid van de preventieadviseurs belast met risicobeheersing, en de preventieadviseurs-arbeidsartsen evenals het (verplegend) en administratief personeel die moeten verbonden worden aan de externe dienst wordt bepaald, rekening houdend met de eisen die gesteld worden aan de prestaties te verrichten bij elke werkgever die een overeenkomst gesloten heeft met de externe dienst en rekening houdend met het feit dat hun opdrachten te allen tijde volledig en efficiënt moeten worden vervuld.

Het minimum aantal preventieadviseurs wordt berekend volgens de volgende verdeling van hun prestaties:

prestaties van een preventieadviseur-arbeidsarts, gemiddeld:
1. een uur per werknemer die verplicht onderworpen is aan medisch toezicht;
2. twintig minuten per jongere op het werk bedoeld in artikel X.3-12 van de codex;
3. twintig minuten per werknemer die blootstaat aan arbeidsdruk;
voor de prestaties van de preventieadviseurs die belast zijn met risicobeheer, gemiddeld tien minuten per werknemer geteld onder de personeelsleden.

De uren die gepresteerd worden door de preventieadviseurs-arbeidsartsen voor de werknemers die onderworpen zijn aan het medisch toezicht, worden, als volgt verdeeld:

vijfenveertig minuten, per werknemer, worden gewijd aan de opdrachten bedoeld in artikel II.1-5 van de codex;
vijftien minuten, per werknemer, worden gewijd aan de uitvoering van de opdrachten bedoeld in artikel II.1-4 van de codex, in samenwerking met de preventieadviseurs van andere disciplines en die deel uitmaken van de afdeling risicobeheer.

Prestaties preventieadviseurs externe diensten

Onder prestaties van een preventieadviseurs wordt verstaan het geheel van activiteiten die deze preventieadviseur moet verrichten teneinde de activiteiten toegewezen aan de externe dienst te allen tijde volledig en doeltreffend te kunnen verwezenlijken.

De verplaatsingen die de preventieadviseurs moeten doen om zich naar de verschillende werkgevers te begeven, behoren niet tot deze prestaties.

Deze prestaties houden bovendien rekening met de tijd die wordt besteed aan studies en onderzoek dat nodig is om deze opdrachten integraal en gewetensvol te vervullen.

De externe dienst is dermate georganiseerd dat bij eenzelfde werkgever, de verschillende opdrachten van die dienst, steeds worden vervuld door dezelfde ploeg van preventieadviseurs.
De naam van de preventieadviseur of van de preventieadviseurs wordt medegedeeld door de werkgever aan het Comité.

D. Aanvullende vorming van preventieadviseurs

Zie bij "Vorming van de preventieadviseur".

E. Statuut preventieadviseurs

Zie bij "Statuut van de preventieadviseur".

F. Verhouding preventieadviseur versus coördinator tijdelijke en mobiele bouwplaats

Zie de toelichting "De preventieadviseur versus de coördinator inzake veiligheid en gezondheid op een tijdelijke of mobiele bouwplaats, bondgenoten of rivalen ?"

G. Strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de preventieadviseur

Zie pagina 23-24 van de brochure "Het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk - Toelichting bij de wet van 4 augustus 1996 – Juridische reeks"
Zie de toelichting over artikel 33, §1, laatste lid van de welzijnswet