Toepassing van de ISO 7010 norm

• Ontstaansgeschiedenis 
• Niet verplicht 
• Categorieën van pictogrammen 
• Afwijkingen en nieuwe symbolen 
• Toegestane afwijkingen 
• Toepassing van de norm op de werkvloer 
• Andere signalisatie 
• Bijkomende inlichtingen 

Ontstaansgeschiedenis

Het technisch comité ISO/TC 145 “Grafische symbolen” heeft de ISO 7010:2011 norm opgesteld en in 2011 goedgekeurd. De goedkeuring door het Europese Comité voor Normalisatie CEN volgde op 23 juni 2012 en op 28 september 2012 is die norm in België geregistreerd onder dit referentienummer en deze titel:

NBN EN ISO 7010
Grafische symbolen - Veiligheidskleuren en -tekens - Geregistreerde veiligheidstekens (ISO 7010:2011)

Iedere tegenstrijdige nationale norm met die internationale norm moet ten laatste in januari 2013 zijn ingetrokken. In 2019 is er een nieuwe versie van de norm verschenen.

Niet verplicht

Een norm is “een technische specificatie die door een erkende instelling met normatieve activiteiten met het oog op een herhaalde en voortdurende toepassing is goedgekeurd”, maar die niet verplicht wordt, tenzij dit in een formele regelgeving is opgenomen. In richtlijn 2014/27/EU is hier niet naar verwezen, zodat de toepassing van die norm niet verplicht is. Het is wel mogelijk dat individuele lidstaten bij de omzetting van de richtlijn naar die norm verwijzen. Dit is bijvoorbeeld het geval voor Frankrijk.

Categorieën van pictogrammen

De ISO 7010 norm heeft 5 categorieën van veiligheids- en gezondheidssignalering (deze categorieën bestonden al):

• E voor reddings- en evacuatietekens
• F voor brandbeveiligingstekens
• M voor gebodstekens
• P voor verbodstekens
• W voor waarschuwingstekens.

Afwijkingen en nieuwe symbolen

De ISO 7010:2011 norm wijkt voor enkele borden lichtjes af van de bijlagen van richtlijn 92/58/EEG en de laatste aanpassing. Ook zijn er vele nieuwe symbolen.

Verschillend zijn:

• E001 en E002: nooduitgang
• F001: brandblusser
• F002: brandslang
• F003: brandladder
• E004 en F006: noodtelefoon/telefoon voor brandalarm
• M004: oogbescherming
• M013: gelaatsbescherming
• M014: hoofdbescherming.

Nieuwe pictogrammen (die niet waren opgenomen in de richtlijn) zijn:

Toegestane afwijkingen

Voor recipiënten die kortstondig bij werkzaamheden worden gebruikt of met vaak wisselende inhoud, mogen er toereikende alternatieve maatregelen worden gebruikt die hetzelfde beschermingsniveau garanderen, inzonderheid op het niveau van voorlichting en opleiding.

De op leidingen gebruikte etikettering moet zichtbaar en voldoende herhaald worden aangebracht in de nabijheid van de meest gevaarlijke plaatsen, zoals kleppen en aansluitingspunten.

De 5 hierboven vermelde categorieën van borden mogen licht afwijken. De betekenis ervan dient evenwel dezelfde te zijn en verschillen of aanpassingen mogen de betekenis niet onduidelijk maken.

Ook in de ISO 7010 norm staat een vergelijkbare bepaling. Een bepaalde grafische aanpassing is toegestaan wanneer bijvoorbeeld culturele verschillen in rekening moeten worden gebracht, op voorwaarde dat de oorspronkelijke betekenis behouden blijft.

Toepassing van de norm op de werkvloer

Concreet kunnen de verschillen tussen de ISO 7010 norm en de bijlage van de richtlijn toegepast worden, rekening houdende met volgende principes:

• De pictogrammen van de ISO 7010 norm die licht verschillen (en hierboven zijn opgesomd) tegenover de bijlagen van de richtlijn, zijn aanvaardbaar en kunnen als gelijkwaardig worden beschouwd onder volgende voorwaarden:
  • Voor de nooduitgangen en de richting van de nooduitgang moet er evenwel een bijkomende toelichting aan het personeel worden gegeven.
  • In de interne noodplannen en (externe) interventieplannen van de externe hulpdiensten moet de aandacht gevestigd worden op de verschillen, zodat de nieuwe richtingsaanduiding van de nooduitgang niet tot verwarring kan leiden.
     
• In een bedrijf dient men ook bij voorkeur één enkel systeem van veiligheids- en gezondheidssignalering te gebruiken, tenzij hiervoor gegronde redenen zijn die bijvoorbeeld blijken uit de risicoanalyse die voor advies aan het comité voor preventie en bescherming op het werk is voorgelegd.
   
• Bij volledige nieuwbouw kan men de ISO 7010 norm gebruiken. Bij belangrijke wijzigingen die ruimtelijk goed zijn afgebakend, bijvoorbeeld een nieuwe afdeling, kan ook de nieuwe norm worden gebruikt en in de bestaande afdelingen de oude bepalingen van de richtlijn, maar waarbij op termijn de nieuwe norm wordt gebruikt (bijvoorbeeld opgenomen in het globaal preventieplan). Extra toelichting is voorzien voor de werknemers en het interventiepersoneel in de overgangsperiode. Bij kleine wijzigingen kunnen de oude pictogrammen van de richtlijn worden gebruikt.
   
• Voor kleefbare pictogrammen zijn deze algemene principes wel iets makkelijker uit te voeren dan veiligheidssignalisatie dat d.m.v. andere systemen zijn uitgevoerd (vb. ingebouwd in elektrische stroombronnen).
   
• Indien de veiligheids- en gezondheidssignalering in het bedrijf dermate verweerd, niet meer leesbaar of niet meer aanwezig is, dan kan men best opteren om een grondige vernieuwing uit te voeren, gebaseerd op de bepalingen van de ISO 7010 norm.

Deze voorbeelden tonen aan dat het gebruik van de ISO 7010 norm in België vrijwillig is en dus niet verplicht is t.o.v. de bestaande bepalingen, wat ook de leveranciers van veiligheids- en gezondheidsmateriaal mogen beweren. Het kan wel aangewezen zijn, zoals uit bovenstaande illustratieve voorbeelden blijkt, om direct of op termijn over te schakelen naar de pictogrammen volgens de ISO 7010 norm.

Andere signalisatie

Daarnaast bestaan er nog andere signalisaties, zoals:

• de transportpictogrammen voor vervoer van gevaarlijke stoffen (ADR, RID, IMDG en IATA; zie ook art. 35 van de CLP verordening 1272/2008 voor combinaties)
• voor gasflessen (EN 1089-3)
• grafische symbolen op elektrisch materiaal (IEC 60417)
• waterveiligheidstekens en strandveiligheidstekens - Deel 1: Specificaties voor waterveiligheidsteken gebruikt in werkplekken en openbare ruimten (ISO 20712-1).