Basisveiligheidsopleiding
Op deze pagina
Algemene beginselen
Om op een tijdelijke of mobiele bouwplaats werkzaamheden uit te voeren met betrekking tot het realiseren van het bouwwerk, is elke aannemer ertoe gehouden aan zijn werknemers een basisveiligheidsopleiding met betrekking tot tijdelijke of mobiele bouwplaatsen te verstrekken.
Deze basisveiligheidsopleiding is van toepassing op alle personen die op de bouwplaats werken uitvoeren met het oog op het realiseren van het bouwwerk.
De basisveiligheidsopleiding moet niet alleen gevolgd worden door de werknemers van een aannemer, maar ook door:
- de werkgevers die zelf een beroepsactiviteit op de bouwplaats uitoefenen;
- de zelfstandigen die werken uitvoeren op de bouwplaats.
Voor iedereen die deze basisveiligheidsopleiding moet volgen, moet op elk ogenblik kunnen aangetoond worden dat de door die personen gevolgde opleiding beantwoordt aan de doelstellingen die zijn opgenomen in de wetgeving.
Doel van de basisveiligheidsopleiding
De basisveiligheidsopleiding heeft tot doel de personen die werken uitvoeren op een bouwplaats bewust te maken van de risico’s die aanwezig kunnen zijn op een tijdelijke of mobiele bouwplaats, ongeacht of deze risico’s voortvloeien uit hun eigen activiteiten of uit de activiteiten van andere aannemers die aanwezig zijn of zullen zijn op de bouwplaats. De doelstellingen van de opleiding hebben onder meer betrekking op:
- een basiskennis van de rol en de taken van de actoren betrokken bij tijdelijke of mobiele bouwplaatsen;
- een basiskennis betreffende de organisatie van een efficiënte samenwerking op een tijdelijke of mobiele bouwplaats, met het oog op de veiligheid en gezondheid op de bouwplaats en het welzijn op het werk;
- een basiskennis van de algemene preventiebeginselen;
- de kennis van de toepassing van de passende preventiemaatregelen;
- het inzicht in en het toepassen van veilig en gezond gedrag op een tijdelijke of mobiele bouwplaats.
De organisatie van de basisveiligheidsopleiding
De basisveiligheidsopleiding heeft een totale duur van tenminste acht uur.
Ze moet worden gevolgd door de bedoelde personen vooraleer zij de werkzaamheden op de tijdelijke of mobiele bouwplaats aanvatten. Indien dit niet mogelijk zou zijn, bijvoorbeeld omdat de praktische organisatie van een opleiding niet haalbaar is, moet de opleiding gevolgd worden binnen een termijn van één maand nadat zij de werkzaamheden hebben aangevat.
Deze opleiding moet op regelmatige tijdstippen herhaald worden, tenzij kan aangetoond worden dat de kennis van de personen die de opleiding moeten volgen actueel blijft, door middel van regelmatige of continue opleiding en informatieverstrekking en door praktijkervaring.
De basisveiligheidsopleiding wordt gevolgd bij organisatoren die een kwaliteitsborgingssysteem toepassen, waardoor zij kunnen aantonen dat de opleiding die zij verstrekken beantwoordt aan de doelstellingen van de wetgeving.
Wanneer een sectorale vormingsinstelling de basisveiligheidsopleiding organiseert en geeft, moet zij ook zelfstandigen toelaten tot de door hen verstrekte opleidingen.
Verband tussen de basisveiligheidsopleiding en de algemene informatie- en opleidingsplicht van de werkgever
De basisveiligheidsopleiding heeft tot doel aan de werknemers een algemeen inzicht te geven in het veilig en gezond werken op een bouwplaats.
Dit doet geen afbreuk aan het feit dat de werkgever in elk geval voorafgaand aan de tewerkstelling op de bouwplaats:
- aan de werknemers de nodige informatie moet verstrekken over de risico’s en de preventiemaatregelen verbonden aan het werken op een bouwplaats;
- kan aantonen dat deze werknemers die informatie wel degelijk hebben ontvangen en begrepen.
Deze informatie- en opleidingsplicht geldt dus zowel wanneer de basisveiligheidsopleiding nog niet werd gevolgd, als wanneer ze wel reeds werd gevolgd.
Specifieke bepalingen in verband met de basisveiligheidsopleiding
De basisveiligheidsopleiding doet geen afbreuk aan de eventuele wettelijke verplichting tot het volgen van een specifieke opleiding. Het kan hier zowel gaan om een opleiding die eigen is aan een bepaald beroep (bijvoorbeeld het beroep van elektricien), als om een opleiding die betrekking heeft op welzijn op het werk (bijvoorbeeld de opleiding die moet gevolgd worden door werknemers die asbestverwijderingswerkzaamheden uitvoeren, of de opleiding voor het besturen van een mobiel arbeidsmiddel, etc.). In dat geval moet de basisveiligheidsopleiding nog steeds worden gevolgd.
Wanneer in een bepaalde sector of onderneming strengere regels of praktijken van toepassing zijn op het vlak van opleiding voor het veilig en gezond werken op een bouwplaats en indien deze regels of praktijken de doelstellingen van de basisveiligheidsopleiding respecteren, dan hebben deze regels voorrang op de regels die in verband met de basisveiligheidsopleiding in het koninklijk besluit met betrekking tot tijdelijke of mobiele bouwplaatsen worden vastgesteld.
Wanneer de tijdelijke of mobiele bouwplaats zich bevindt in de inrichting van een opdrachtgever en de werknemers van deze opdrachtgever werkzaamheden verrichten op de tijdelijke of mobiele bouwplaats, moeten deze werknemers eveneens de basisveiligheidsopleiding volgen. Hiervan kan slechts afgeweken worden indien er op deze werknemers strengere regels of praktijken van toepassing zijn, waardoor de doelstellingen van de basisveiligheidsopleiding worden gerespecteerd.
Vermoeden dat de kennis voorzien in de basisveiligheidsopleiding verworven is
De werknemers die werkzaamheden uitvoeren op een tijdelijke of mobiele bouwplaats worden vermoed te beschikken over de kennis voorzien in de basisveiligheidsopleiding, indien aan één van de volgende voorwaarden is voldaan:
- ze beschikken over een attest waaruit blijkt dat zij de kennis bedoeld in de basisveiligheidsopleiding hebben verworven door het volgen van een andere opleiding (het kan hier bijvoorbeeld gaan om het VCA-attest);
- zij kunnen aantonen dat zij in de afgelopen 10 jaar tenminste 5 jaar ervaring hebben verworven door het uitvoeren van werkzaamheden op een tijdelijke of mobiele bouwplaats.
Zelfstandigen en de werkgevers die zelf een beroepsactiviteit uitoefenen op de bouwplaats kunnen eveneens een beroep doen op dit vermoeden.
Regeling voor buitenlandse aannemers
De aannemers die gevestigd zijn in een andere lidstaat van de Europese Unie dienen de basisveiligheidsopleiding niet te volgen, indien zij kunnen aantonen dat er wordt voldaan aan vergelijkbare voorwaarden inzake de basisveiligheidsopleiding voor veilig en gezondheid werken op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen vastgesteld in een andere lidstaat van de Europese Unie. Dit geldt zowel voor deze aannemers zelf, wanneer zij in de hoedanigheid van werkgever of in de hoedanigheid van zelfstandige werken op een bouwplaats, als voor hun werknemers.
Zij kunnen er wel voor kiezen om de Belgische basisveiligheidsopleiding te volgen. In dat geval moeten deze personen bij de toepassing van een collectieve arbeidsovereenkomst die de modaliteiten van de basisveiligheidsopleiding vaststelt op dezelfde wijze behandeld worden als de Belgische werkgevers, werknemers en zelfstandigen.
Rol van collectieve arbeidsovereenkomsten
Collectieve arbeidsovereenkomsten die gesloten worden in een paritair comité dat bevoegd is voor de werkgevers en werknemers die activiteiten uitvoeren op de bouwplaats kunnen een aantal specifieke regels vaststellen:
- de inhoud en de nadere regels betreffende de basisveiligheidsopleidingen;
- de voorwaarden waaronder werknemers kunnen worden vrijgesteld van het volgen van de basisveiligheidsopleiding, voor zover deze kunnen aantonen dat ze de kennis verworven hebben op een andere wijze; deze voorwaarden moeten wel rekening houden met de wettelijke regels inzake het vermoeden waaruit blijkt dat iemand reeds beschikt over de nodige kennis;
- het belasten van een sectorale vormingsinstelling met het organiseren en geven van de opleiding, wanneer dergelijke instelling bestaat.
In heel wat situaties vallen de werkgevers en werknemers die werken uitvoeren op de bouwplaats onder het ressort van het paritair comité van de bouwsector. In die sector is er op 12 mei 2022 een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten over de basisveiligheidsopleiding, die algemeen verbindend werd verklaard bij koninklijk besluit van 17 februari 2023. Toch worden op bouwplaatsen ook werknemers tewerkgesteld die vallen onder het ressort van andere paritaire comités. Ook in deze paritaire comités kunnen er collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten worden betreffende de basisveiligheidsopleiding.
Het is mogelijk dat deze collectieve arbeidsovereenkomst algemeen verbindend wordt verklaard, maar dat is niet uitdrukkelijk verplicht gesteld in de regelgeving.
Inwerkingtreding van de regeling
De wetgeving over de basisveiligheidsopleiding trad in werking op 15 april 2023.
Toch wordt er voorzien in een trapsgewijs uitrollen van de basisveiligheidsopleiding en dit om ervoor te zorgen dat iedereen die bedoeld wordt in de nieuwe wetgeving, deze opleiding inderdaad tijdig kan volgen.
De personen die nog nooit gewerkt hebben op een bouwplaats moeten in eerste instantie in staat gesteld worden om deze basisveiligheidsopleiding te volgen en de nodige kennis te verwerven.
De personen die reeds werkzaam zijn op een bouwplaats moeten in tweede instantie in staat gesteld worden om deze basisveiligheidsopleiding te volgen. Zij beschikken over een termijn van één jaar om de nodige kennis te verwerven. Deze termijn eindigt op 15 april 2024.
Veelgestelde vragen over het KB Basisveiligheidsopleiding
Naar aanleiding van de vragen gesteld tijdens een webinar over het koninklijk besluit van 7 april 2023 tot vaststelling van een basisveiligheidsopleiding met betrekking tot tijdelijke of mobiele bouwplaatsen en tot verbetering van de communicatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, heeft de FOD Werkgelegenheid een document opgesteld met daarin enkele veel gestelde vragen (“Frequently Asked Questions” of FAQ) rond het onderwerp. Download het document: Vragen en antwoorden in verband met het KB Basisveiligheidsopleiding (PDF, 198.37 KB).
Een opname van het hierboven vermelde webinar is beschikbaar op het YouTube-kanaal van de FOD Werkgelegenheid: Webinar - Nieuwigheden in de wetgeving over tijdelijke en mobiele bouwplaatsen.