Ecocheques

Op deze pagina

    Inleiding

    In het kader van het Interprofessioneel akkoord 2009-2010 hebben de sociale partners een onderhandelingsenveloppe vastgelegd ten belope van een netto bedrag van maximaal 250 € per werknemer, bovenop het indexeringsmechanisme van de lonen en de baremieke verhogingen.

    Voor 2009 werd het toe te kennen bedrag beperkt tot 125 €.

    Om de omzetting van dit bedrag naar koopkracht voor de werknemers te vergemakkelijken, werden verschillende maatregelen voorzien, onder meer de creatie van ecocheques.

    De ecocheques werden ingesteld door de Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO) nr. 98 die op 20 februari 2009 werd gesloten in de Nationale Arbeidsraad. Deze CAO werd gewijzigd door de CAO nr. 98bis, gesloten op 21 december 2010, door de CAO nr. 98ter, gesloten op 24 maart 2015, door de CAO nr. 98quater, gesloten op 26 januari 2016, door de CAO nr. 98quinquies van 23 mei 2017, door de CAO nr. 98/6 van 16 juli 2019, door de CAO nr. 98/7 van 3 maart 2021, door de CAO nr. 98/8 van 13 juli 2021, door de CAO nr. 98/9 van 21 december 2021 en door de CAO nr. 98/10 van 24 januari 2023.

    Het Koninklijk Besluit (KB) van 28 november 1969 tot uitvoering van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders stelt de voorwaarden vast waaraan voldaan moet worden opdat het voordeel vrijgesteld zou zijn van sociale bijdragen.

    Wat is een ecocheque?

    Het betreft een cheque die bedoeld is voor de aankoop van producten en diensten van ecologische aard.

    Ecocheques worden uitgebracht door privé-ondernemingen, niet door de overheid.

    Momenteel zijn er vier uitgiftemaatschappijen: Edenred, Monizze, Pluxee en G.O.T. CONNECTION.

    Werkgevers die ecocheques willen toekennen aan hun werknemers moeten deze bestellen bij deze ondernemingen.

    De cheques hebben een maximale waarde van 10 €. Ze zijn geldig voor een periode van 2 jaar. 

    Ecocheques worden beschouwd als een voordeel dat vrijgesteld is van sociale bijdragen en belastingen, als de voorwaarden bepaald in artikel 19quater van het bovenvermelde KB van 28 november 1969 worden nageleefd.

    Wat kan er gekocht worden met ecocheques?

    De lijst van producten en diensten die kunnen aangekocht worden met ecocheques werd opgenomen als bijlage bij de CAO nr. 98.

    Deze lijst is exhaustief, hetgeen betekent dat enkel de producten en diensten die in deze lijst zijn opgenomen, kunnen aangekocht worden met ecocheques.

    De CAO nr. 98 voorziet echter wel in regelmatige evaluaties van deze lijst.

    Momenteel voorziet de lijst in 4 globale categorieën producten en diensten:

    • ecologische producten & diensten;
    • duurzame mobiliteit & vrije tijd;
    • hergebruik, recyclage & afvalpreventie;
    • korte keten (Land en tuinbouwproducten die in de korte keten worden verkocht door houders van de licenties “Recht van bij de boer” en “En direct de la ferme” en abonnementen & aansluitingen voor volkstuinen).

    Met betrekking tot deze lijst, kunt U meer informatie vinden op de website van de Nationale Arbeidsraad

    Waar kunnen ecocheques gebruikt worden?

    De handelaars zijn niet verplicht om ecocheques als betaalmiddel te aanvaarden.

    Het betreft een vrijwillige keuze.

    Handelaars die ecocheques wensen te aanvaarden, moeten aangesloten zijn bij de ondernemingen die ecocheques uitgeven, Edenred, Monizze, Pluxee of G.O.T. CONNECTION.

    Deze ondernemingen rekenen administratieve kosten aan wanneer handelaars de cheques wensen in te wisselen. Deze administratieve kosten dienen om de kosten van de productie en de verzending van de cheques te dekken. De uitgiftemaatschappijen staan namelijk in voor deze taken.

    Handelaars die ecocheques aanvaarden zullen dus niet het volledige bedrag van de ecocheques kunnen verzilveren. Het is mogelijk dat bepaalde handelaars er om die reden voor kiezen om geen ecocheques te aanvaarden, of om het aantal ecocheques dat ze aanvaarden te beperken of om de kosten door te rekenen aan hun klanten.

    Geen enkele tekst bepaalt dat de handelaars verplicht zijn ecocheques te aanvaarden, noch de voorwaarden die de handelaars moeten respecteren wanneer ze deze zouden aanvaarden.

    De lijsten van aangesloten handelaars kunnen geraadpleegd worden op de website van de uitgiftemaatschappijen: www.edenred.be, www.monizze.be of www.pluxee.be.

    Bovendien brengen de deelnemende handelaars een zelfklever op hun winkelraam aan, om aan te geven dat ze ecocheques aanvaarden.

    Wie heeft recht op ecocheques?

    Gezien het systeem van ecocheques werd ingevoerd door een CAO gesloten in de Nationale Arbeidsraad heeft het enkel betrekking op werkgevers en werknemers die onder de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités vallen.

    Bijgevolg is het systeem enkel van toepassing op werkgevers en werknemers uit de private sector.

    Zijn uitgesloten :

    • de werknemers tewerkgesteld in de publieke sector en de autonome overheidsbedrijven;
    • de personen tewerkgesteld in centra voor beroepsopleiding met toepassing van de wetgeving betreffende de arbeidsbemiddeling of beroepsopleiding van werkzoekenden;
    • de door de Staat gesubsidieerde personeelsleden in dienst van de gesubsidieerde inrichtingen van het vrij onderwijs;
    • de werknemers aangeworven in het kader van een PWA-arbeidsovereenkomst.

    Bovendien voert de CAO nr. 98 de lijst met « ecoproducten » in en stelt het de minimale regels vast die moeten gerespecteerd worden bij de toekenning van ecocheques, maar verplicht het geenszins de werkgevers om deze cheques toe te kennen.

    Het recht op ecocheques moet voorzien worden in een CAO gesloten op sectoraal niveau, d.w.z. in een Paritair Comité, of binnen een onderneming.

    In ondernemingen waar geen syndicale afvaardiging bestaat, of wanneer het om een personeelscategorie gaat waarvoor het niet de gewoonte is dat er een dergelijke overeenkomst wordt gesloten, kan de toekenning van ecocheques voorzien worden in een individuele overeenkomst.

    Reactivering van vervallen ecocheques

    De geldigheidsduur van ecocheques is beperkt tot 24 maanden. Deze periode gaat in vanaf de datum van de terbeschikkingstelling van de cheques aan de werknemer.

    Het is de verantwoordelijkheid van de werknemer om de ecocheques tijdig te gebruiken.

    Binnen drie maanden na de vervaldatum van de ecocheques kan de werknemer echter bij de uitgever van de ecocheques een eenmalige aanvraag doen tot reactivering. De eerste reactiveringsaanvraag van de werknemer is gratis ongeacht het aantal ecocheques waarvoor de activering wordt gevraagd. Eventuele latere aanvragen om reactivering kunnen worden onderworpen, ongeacht het aantal ecocheques waarop de aanvraag betrekking heeft, aan de betaling van een maximumbedrag van 5 euro ten laste van de werknemer tenzij de werknemer overmacht kan aantonen.

    Opgelet: Gereactiveerde ecocheques hebben een geldigheidsduur van drie maanden. 

    Voor vragen hieromtrent alsook voor vragen met betrekking tot de eventuele recuperatie of blokkering van verloren of gestolen ecocheques dient de werknemer contact op te nemen met de betrokken uitgiftemaatschappij.

    Wat is het toegekende bedrag?

    Het KB van 14 april 2009 stelt de bedragen vast die niet mogen overschreden worden, opdat ecocheques een voordeel zouden uitmaken dat vrijgesteld is van sociale bijdragen en belastingen.

    De maximale waarde van een ecocheque bedraagt 10 €.

    Het totale bedrag van de verkregen ecocheques mag per werknemer niet meer bedragen dan 250 € per jaar, per werknemer.

    Voor zover deze basisregels gerespecteerd worden, kunnen de CAO’s afgesloten op sectoraal- of ondernemingsniveau vrij het bedrag van de ecocheques vaststellen dat aan elke werknemer toegekend wordt.

    Hoe wordt dit bedrag berekend?

    De toekenningsmodaliteiten worden vastgesteld in de CAO’s betreffende ecocheques die worden gesloten op sectoraal- of ondernemingsniveau.

    Desalniettemin moeten deze CAO’s de volgende minimale regels respecteren voorzien in de CAO nr. 98:

    1° Voor de werknemers die in de loop van het betreffende kalenderjaar in dienst zijn getreden van de werkgever of hem hebben verlaten, gebeurt de berekening van het aantal aan hen toe te kennen ecocheques op zijn minst pro rata temporis van de periodes gedurende de welke zij op basis van een arbeidsovereenkomst bij die werkgever waren tewerkgesteld tijdens het betreffende kalenderjaar.

    2° De gewone inactiviteitsdagen die tussen twee tewerkstellingsperiodes liggen moeten in aanmerking worden genomen voor de vaststelling van de duur van de tewerkstellingsperiode. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer feestdagen of weekends zich tussen twee tewerkstellingsperiodes bevinden in het kader van twee opeenvolgende contracten voor bepaalde duur.

    3° In geval van schorsing van het contract, gebeurt de berekening van het aantal toe te kennen ecocheques op z’n minst rekening houdend met het aantal dagen waarvoor de betrokken werknemers loon gekregen hebben, d.w.z., de feestdagen, de dagen arbeidsongeschiktheid gedekt door een gewaarborgd loon, omstandigheidsverlof waarvoor het loon behouden blijft, enz.

    Worden eveneens in aanmerking genomen: de periodes gedurende dewelke de arbeidsovereenkomst geschorst is naar aanleiding van de jaarlijkse vakantie, ongeacht of deze dagen gedekt worden door vakantiegeld of niet.

    Bovendien worden de volgende dagen gelijkgesteld met dagen waarvoor de werknemers loon hebben gekregen:

    • de dagen moederschapsverlof als bedoeld in artikel 39 van de arbeidswet van 16 maart 1971;
    • de dagen arbeidsongeschiktheid gedekt door een vergoeding die wordt toegekend door de CAO nr. 12bis betreffende het toekennen van een gewaarborgd maandloon aan de werklieden in geval van arbeidsongeschiktheid ingevolge ziekte, ongeval van gemeen recht, arbeidsongeval of beroepsziekte;
    • de dagen arbeidsongeschiktheid gedekt door een vergoeding die wordt toegekend overeenkomstig de CAO nr. 13bis betreffende het toekennen van een gewaarborgd maandloon aan sommige bedienden in geval van arbeidsongeschiktheid ingevolge ziekte, ongeval van gemeen recht, arbeidsongeval of beroepsziekte.

    4° Wanneer de waarde van de aan een werknemer toe te kennen ecocheques minder dan 10 EUR bedraagt, heeft de werkgever de keuze:

    • ofwel kent hij de ecocheques toe;
    • ofwel voegt hij het bedrag, verhoogd met 50%, toe aan het brutoloon.

    Deze bepalingen vormen een minimum. Het is mogelijk om een gunstigere berekeningswijze te voorzien in een CAO, d.w.z. een berekeningswijze die rekening houdt met andere schorsingsgronden van de arbeidsovereenkomst.

    Op basis van overige regelgeving moeten de werknemers die deeltijds tewerkgesteld worden het voordeel op z’n minst in verhouding tot hun arbeidstijd ontvangen. Bovendien mag de toekenning van ecocheques niet voorbehouden worden aan werknemers met een contract van onbepaalde duur.

    Is dit voordeel onderworpen aan RSZ bijdragen en belastingen?

    Indien de volgende voorwaarden vervuld zijn, vormen de ecocheques een voordeel dat vrijgesteld is van sociale bijdragen en belastingen

    • Ecocheques mogen niet toegekend worden als vervanging of omzetting van loon, premies voordelen in natura of van enige ander voordeel ; ecocheques kunnen echter wel worden verleend ter vervanging of ter omzetting van maaltijdcheques die niet bijdrageplichtig zijn voor de sociale zekerheid.
    • De toekenning van ecocheques moet voorzien zijn in een CAO op sectoraal vlak of op ondernemingsvlak. Deze CAO moet de waarde van de ecocheque bepalen en de frequentie van de toekenning. Bij gebrek aan syndicale afvaardiging of voor personeelscategorieën  waarvoor het niet de gewoonte is dat er een dergelijke overeenkomst wordt gesloten, kan de toekenning geregeld worden door een individuele overeenkomst. Deze overeenkomst moet schriftelijk zijn en het bedrag van de ecocheque mag niet hoger zijn dan dat voorzien bij CAO in dezelfde onderneming;
    • De maximale waarde van een ecocheque bedraagt 10 €;
    • De ecocheque moet vermelden dat zijn geldigheid beperkt is tot 24 maanden en dat hij slechts mag aangewend worden voor de aankoop van producten en diensten die opgenomen zijn in de lijst bij de CAO nr. 98;
    • Het totale bedrag van ecocheques mag niet meer bedragen dan 250 € per jaar, per werknemer.

    Welke formaliteiten moeten er vervuld worden door de werkgever die ecocheques wensen toe te kennen en wat is de kostprijs?

    De werkgever die ecocheques wenst toe te kennen moet zich aansluiten bij één van de ondernemingen die ecocheques uitgeven, Edenred, Monizze, Pluxee of G.O.T. CONNECTION zodat hij bij één van deze cheques zal kunnen bestellen.

    De door deze ondernemingen geleverde prestaties (uitgifte van de cheques, verzending, enz.) zijn betalend.

    Het te betalen bedrag kan variëren in functie van het belang van de bestelling.

    Sectoraal overzicht

    Onderstaand sectoraal overzicht bevat volgende informatie :

    • de lijst van Paritaire Comités die een CAO hebben gesloten met betrekking tot ecocheques; 
    • de datum van de afsluiting van de CAO en het registratienummer;
    • de geldigheidsduur;
    • het maximaal toegekende bedrag in 2021-2022 en in 2023-2024;
    • in voorkomend geval, de afkondigings- en publicatiedatum van het KB tot algemeen verbindend verklaring van de CAO in het Belgisch Staatsblad;
    • de mogelijkheid (of onmogelijkheid) die wordt gegeven aan elke werkgever in de sector om een gelijkwaardig voordeel toe te kennen, alsook andere voordelen die eventueel opgelegd worden en de deadline die moet gerespecteerd worden bij het nemen van deze beslissing.

    De bedragen die opgenomen werden in dit overzicht zijn deze toegekend aan werknemers die voltijds tewerkgesteld zijn gedurende de ganse referteperiode. Om meer gedetailleerde informatie te bekomen, is het mogelijk om de CAO’s te raadplegen via Thema’s > Paritaire comités en collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO's) > Collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s) > Intersectorale en sectorale cao's > CAO Zoeken