Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk

Op deze pagina

    Algemene presentatie

    De Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk (de Hoge Raad) is een adviesorgaan waarin het sociale overleg plaatsvindt betreffende materies inzake het welzijn op het werk tussen sociale partners, deskundigen, vertegenwoordigers van de administraties en eventueel ook vertegenwoordigers van de beleidscel van de bevoegde minister.
    De Hoge Raad is opgericht binnen de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO).
    De Hoge Raad is in 1999 in de plaats gekomen van de Hoge Raad voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing van de werkplaatsen.

    De belangrijkste taak van de Hoge Raad is om op verzoek - voornamelijk van de Minister van Werk - advies uit te brengen over maatregelen die betrekking hebben op de domeinen omschreven in de Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.
    De koninklijke besluiten (en ministeriële besluiten van regelgevende aard) betreffende het welzijn op het werk kunnen slechts door de Koning (of de Minister) worden uitgevaardigd indien het advies van de Hoge Raad wordt gevraagd.
    Voor sommige maatregelen moet echter het advies van de Nationale Arbeidsraad worden ingewonnen.
    De Hoge Raad wordt over het algemeen verzocht om binnen de zes maanden advies uit te brengen.
    In dringende gevallen kan deze termijn beperkt worden tot twee maanden.
    Na het verstrijken van deze termijnen kunnen koninklijke besluiten en ministeriële besluiten inzake welzijn op het werk worden uitgevaardigd, zelfs indien de Hoge Raad geen advies heeft uitgebracht.
    Alhoewel de adviezen van de Hoge Raad niet bindend zijn voor de Minister die ze heeft gevraagd, worden de unanieme adviezen van de Hoge Raad in het algemeen door deze Minister gevolgd.
    De Hoge Raad kan ook voorstellen doen in verband met het welzijn van werknemers en een advies op eigen initiatief uitbrengen aan de Minister van Werk.

    Daarnaast brengt de Hoge Raad ook advies uit over de jaarverslagen van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het werk (AD TWW) en de Algemene Directie Humanisering van de arbeid (AD HUA) van de FOD WASO.

    De Hoge Raad brengt ook advies uit over de verslagen die de administratie voor de Commissie van de Europese Unie opstelt over de praktische tenuitvoerlegging van de Europese richtlijnen inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.

    De Hoge Raad stelt een verslag op over zijn werkzaamheden.

    De PowerPoint geeft bijkomende informatie over de werking van de Hoge Raad (PPTX, 2.06 MB).

    Met de gezamenlijke prioriteitennota van de sociale partners van de Hoge Raad van juli 2021 wensen de sociale partners van de Hoge Raad aan de Minister van Werk hun bekommernissen en voorstellen mee te delen met het oog op het uitwerken van een performant welzijnsbeleid op het werk voor deze nieuwe legislatuur.

    U kan de volledige prioriteitennota lezen via volgende link: Gezamenlijke prioriteitennota van de sociale partners van de Hoge Raad voor preventie en bescherming op het werk (PDF, 567.42 KB).

    Organen

    De plenaire vergadering van de Hoge Raad

    Zij is samengesteld uit:

    • een voorzitter en een ondervoorzitter;
    • de sociale partners ("gewone leden", bestaande uit een gelijk aantal vertegenwoordigers van werkgeversorganisaties en vertegenwoordigers van werknemersorganisaties);
    • de "buitengewone leden" die zijn benoemd in hun hoedanigheid van vertegenwoordigers van verenigingen/instellingen die actief zijn op het vlak van een of meerdere domeinen betreffende het welzijn op het werk,
    • een aantal deskundige ambtenaren, waaronder de directeur-generaal van de AD HUA en de directeur-generaal van de AD TWW,
    • het secretariaat, namelijk de secretaris en zijn directe medewerkers.

    De Hoge Raad kan eveneens tijdelijke deskundigen die een specifieke kennis hebben betreffende een onderwerp uitnodigen om deel te nemen aan een of meerdere vergaderingen van de Hoge Raad.

    De Hoge Raad brengt tijdens de plenaire vergadering voornamelijk advies uit over ontwerpen van koninklijke of ministeriële besluiten van regelgevende aard of brengt advies uit op eigen initiatief.

    Sedert 1 juni 2019 is de heer Karel Van Damme voor een hernieuwbare termijn van zes jaar de voorzitter van de Hoge Raad.

    Het uitvoerend bureau

    Het uitvoerend bureau is samengesteld uit afgevaardigden van de sociale partners die in de Hoge Raad zetelen, de voorzitter, de ondervoorzitter, eventuele ambtenaren en deskundigen en het secretariaat.

    Dit bureau regelt de werkzaamheden van de Hoge Raad, onder andere door:

    1. het vaststellen van de agenda van de vergaderingen van de Hoge Raad;
    2. het bespreken van de aan de Hoge Raad voor te leggen onderwerpen en het voorbereiden van ontwerpen van adviezen;
    3. Het vaststellen van de procedures voor onderzoek, inzonderheid door het oprichten van commissies ad hoc en het preciseren van het mandaat van deze commissies;
    4. ervoor te zorgen dat de beslissingen van de Hoge Raad worden uitgevoerd;
    5. het in overweging nemen, het verwerpen of het terugzenden voor aanvullende inlichtingen van de voorstellen voorgelegd door de leden van de Hoge Raad of, in voorkomend geval, door de vaste commissies of de commissies ad hoc.

    De vaste commissies

    De actieve vaste commissies van de Hoge Raad zijn:

    • de Vaste Commissie Sensibilisatie en Communicatie;
    • de Vaste Commissie Tarieven en Prestaties;
    • de Vaste Commissie bouw;
    • de Vaste Operationele Commissie.

    De Vaste Commissie Sensibilisatie en Communicatie

    Deze commissie heeft als opdracht:

    1. de acties te evalueren inzake communicatie met betrekking tot welzijn op het werk die in het afgelopen kalenderjaar werden uitgevoerd, inzonderheid deze zijn uitgegaan van de afdeling promotie over het welzijn op het werk van de AD HUA;
    2. adviezen te verstrekken en voorstellen te doen betreffende de communicatie inzake welzijn op het werk in het algemeen en betreffende het actieplan dat inzake communicatie voor het volgend kalenderjaar wordt opgesteld door de afdeling promotie over het welzijn op het werk in het bijzonder;
    3. adviezen te verstrekken en voorstellen te doen betreffende het onderzoek met betrekking tot welzijn op het werk in het algemeen en betreffende het actieplan voor onderzoek opgesteld door de AD HUA voor het volgend kalenderjaar in het bijzonder;
    4. het uitgevoerde onderzoek te evalueren, inzonderheid de uitvoering van het actieplan voor onderzoek van de AD HUA van het afgelopen kalenderjaar;
    5. de functie uit te oefenen van het vast bureau van het Belgisch steunpunt van het Europees Agentschap voor de veiligheid en gezondheid op het werk;
    6. adviezen uit te brengen betreffende de toelage voor sociaal onderzoek en voor vorming van de werknemersvertegenwoordigers in de onderneming.

    Deze commissie is samengesteld uit leden van het uitvoerend bureau, ambtenaren en deskundigen.

    De samenstelling varieert naar gelang de opdrachten. Zo wordt de commissie bijvoorbeeld aangevuld door de secretarissen van de provinciale comités voor de bevordering van de arbeid wanneer de in de punten 1 en 2 genoemde taken worden uitgevoerd.

    De Vaste Commissie Tarieven en Prestaties

    Deze commissie is belast met de monitoring van de concrete toepassing van de verplichte forfaitaire minimumbijdragen uit hoofde van de prestaties van de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk (vermeld in hoofdstuk III van boek II, titel 3 van de codex over het welzijn op het werk) door deze externe diensten en de aangesloten werkgevers. Deze monitoring wordt uitgevoerd met het oog op de evaluatie van deze regelgeving.

    Ze bestaat uit de leden van het uitvoerend bureau, een vertegenwoordiger van de Beleidscel van de Minister van Werk, een vertegenwoordiger voorgedragen door de UCM, een vertegenwoordiger voorgedragen door UNISOC, vertegenwoordigers van Co-Prev (de vereniging van externe diensten voor preventie en bescherming op het werk) en uit ambtenaren van de AD HUA en de AD TWW.

    De Vaste Commissie bouw

    Deze Commissie werkt met een mandaat van het uitvoerend bureau om bepaalde onderwerpen in verband met het welzijn op het werk in de bouwsector te onderzoeken en eraan bij te dragen (bv. codes van goede praktijken, sensibilisatiecampagnes, studiedagen).

    Ze is samengesteld uit vertegenwoordigers van werkgeversorganisaties, vertegenwoordigers van werknemersorganisaties uit de bouwsector, deskundigen en ambtenaren.

    De Vaste Operationele Commissie

    Deze commissie geeft advies over de erkenningen met betrekking tot:

    • de externe diensten voor preventie en bescherming op het werk;
    • de externe diensten voor technische controles op de werkplaats;
    • de aanvullende vorming van de preventieadviseurs en van de coördinatoren op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen.

    Deze commissie is samengesteld uit leden van het uitvoerend bureau, ambtenaren en deskundigen.
    Het voorzitterschap van deze commissie wordt uitgeoefend door de directeur-generaal van de AD HUA van de FOD WASO. De hierboven vermelde erkenningsaanvragen dienen aan hem te worden gericht.

    N.B.: Deze commissie geeft geen adviezen meer over de bevordering van de arbeid van oudere werknemers sinds de regionalisering van het Ervaringsfonds.

    Sinds 1 augustus 2021 geeft de Vaste Operationele Commissie geen advies meer over de werking van de controlegeneeskunde (inzonderheid inzake het opnemen van de inschrijving van artsen op de lijst van artsen-scheidsrechters, het schrappen en het schorsen van de inschrijving van artsen op deze lijst en de klachten met betrekking tot de organisatie van de controle, de bevoegdheid en de onafhankelijkheid van controleartsen en artsen-scheidrechters). De bevoegdheden inzake deze materie zijn overgedragen aan de Orde der artsen en de provinciale raden van de Orde der artsen.

    De commissies ad hoc

    Het uitvoerend bureau kan voor een bepaalde duur commissies ad hoc oprichten die belast worden met het onderzoek van bijzondere vraagstukken, inzonderheid ter voorbereiding van adviezen van de Hoge Raad.

    Alle leden van de Hoge Raad en eventueel andere deskundigen worden uitgenodigd om deel te nemen aan de commissies ad hoc.

    Het secretariaat

    Het secretariaat van de Hoge Raad wordt waargenomen door de adviseur-generaal die belast is met de leiding van de afdeling Sociaal overleg van de AD HUA van de FOD WASO en door haar directe medewerkers.

    Het secretariaat geeft onder meer wetenschappelijke, technische, juridische en logistieke ondersteuning aan de Hoge Raad en zijn organen en stelt de ontwerpadviezen en activiteitenverslagen van de Hoge Raad op.

    Adviezen

    Alle adviezen van de Hoge Raad kunnen worden opgevraagd en geraadpleegd (in pdf formaat) via de volgende link: Adviezen van de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk.

    De adviezen van de Hoge Raad opgenomen in de onderstaande lijst hebben betrekking op de reglementering die verband houdt met de Hoge Raad zelf.

    Generieke Gids (8 versies) en mededelingen tijdens de coronacrisis

    1) Mededelingen van de Hoge Raad in het kader van COVID-19

    De sociale partners van de Hoge Raad hebben tijdens de gehele duur van de coronacrisis steeds met één stem gesproken wanneer hen bepaalde specifieke knelpunten werden voorgelegd door de Minister op vraag van het coronacommissariaat, de Taskforce Testing, de Taskforce Vaccinatie… Ze hebben op die manier snel en adequaat kunnen reageren op bepaalde problemen die zich op het terrein stelden of dreigden te stellen. Ze hebben hierbij ook nauw en regelmatig overlegd met de arbeidsgeneeskundige wereld.

    Zo hebben de sociale partners van de Hoge Raad meermaals publieke verklaringen gedaan en standpunten ingenomen. De lijst van publieke mededelingen is hieronder terug te vinden:

    2) Generieke Gids om de verspreiding van COVID-19 op het werk tegen te gaan (van toepassing van 23 april 2020 tot 7 maart 2022)

    In april 2020, midden in de eerste lockdown van de coronacrisis, heeft de Minister van Werk aan de Hoge Raad de opdracht gegeven om een breed gedragen en pragmatisch kader uit te werken om werknemers de nodige garanties te bieden op het (terug) werken in veilige en gezonde omstandigheden. Samen met experten van de FOD Werkgelegenheid en de beleidscel van de Minister van Werk werden er binnen de Hoge Raad bijzondere preventiemaatregelen uitgewerkt om de verspreiding van COVID-19 op het werk zo goed mogelijk in te dijken. Deze bijzondere preventiemaatregelen werden gebundeld in een “Generieke Gids om de verspreiding van COVID-19 op het werk tegen te gaan”. De eerste versie van de generieke gids werd op 23 april 2020 gepubliceerd op de website van de FOD Werkgelegenheid in 4 talen (Nederlands, Frans, Duits en Engels).

    De leden van de Groep van 10 hebben zich er daarop toe verbonden om de Generieke Gids breed te verspreiden en sterk aan te bevelen bij hun leden. De Voorzitter van de Nationale Arbeidsraad maakte de gids over aan de voorzitters van de paritaire comités, die hiermee aan de slag zijn gegaan om complementaire of meer specifieke maatregelen uit te werken gericht op heropstartende sectoren en ondernemingen.

    De Generieke Gids richtte zich in deze beginperiode van de COVID-19 crisis in eerste instantie tot de ‘niet-essentiële’ ondernemingen die hun activiteiten zouden hervatten. Voor de essentiële ondernemingen kon deze gids dienen als inspiratiebron. In een latere fase van de pandemie werd de Generieke Gids dan een instrument voor alle ondernemingen zonder onderscheid.

    Verschillende sectoren hebben binnen hun Paritair Comité deze Generieke Gids, volledig autonoom op eigen initiatief verder geconcretiseerd volgens de noodwendigheden van de specifieke sector, door middel van sectorgidsen/-protocollen uitgewerkt ter aanvulling of ter bekrachtiging.

    De Generieke Gids werd, om efficiënt te blijven tijdens de ganse duur van de coronacrisis, regelmatig geactualiseerd om rekening te houden met nieuwe wetenschappelijke inzichten over het coronavirus en met de evolutie van het virus en op de steeds wijzigende maatschappelijke context (nieuwe varianten, beschikbare vaccins, circulatie van het virus in de samenleving, specifieke (leeftijds)groepen die bijzonder kwetsbaar zijn voor besmetting…).

    Deze Generieke Gids werd voor het laatst bijgewerkt op 22 november 2021 (versie 8).

    De 8 versies van de generieke gids om de verspreiding van COVID-19 op het werk tegen te gaan zijn beschikbaar bovenaan deze pagina onder het tabblad "Documentatie" > Publicaties > Generieke gids om de verspreiding van COVID-19 op het werk tegen te gaan - alle versies

    Deze Generieke Gids werd op 7 maart 2022 vervangen door een volledig nieuwe Generieke Gids ‘Veilig werken tijdens een epidemie of een pandemie’ (zie hierna, punt 3)).

    3) Generieke Gids ‘Veilig werken tijdens een epidemie of een pandemie’ (van toepassing van 7 maart 2022 tot 11 mei 2022)

    Op verzoek van de Minister van Werk werd eind september 2021 aan de Hoge Raad en aan de experten binnen de FOD Werkgelegenheid gevraagd zich te buigen over een meer veralgemeende aanpak die ook zou kunnen gelden voor toekomstige epidemieën en pandemieën. De beste oplossing bleek een verankering in de welzijnswetgeving van de basisprincipes van crisisbeheer in ondernemingen (zie het koninklijk besluit van 21 februari 2022 betreffende de bijzondere  preventiemaatregelen op het werk in geval van een epidemie of pandemie), en het koppelen van deze basisprincipes aan een generieke gids die deze basisprincipes praktisch en flexibel zou invullen met preventiemaatregelen die aanpasbaar zijn in functie van de ondernemingscontext. Zo werd in de Hoge Raad een nieuw concept van gids uitgewerkt om ondernemingen, sectoren en overheden toe te laten om soepel te kunnen inspelen op verschillende soorten en ernstgraden van besmettingen door infectieuze agentia. De Generieke Gids ‘Veilig werken tijdens een epidemie of een pandemie’ werd daarom opgebouwd uit 3 fases (de waakzaamheidsfase, de interventiefase en de kritische fase) die indien nodig kunnen worden geactiveerd op ondernemingsniveau, sectorniveau of overheidsniveau.

    Om de ondernemingen toe te laten om veilig te werken tijdens de COVID-19 pandemie hebben de sociale partners van de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk, de Beleidscel van de Minister van Werk en experten van de FOD Werkgelegenheid in april 2020 samen een generieke gids uitgewerkt om de verspreiding van COVID-19 op het werk tegen te gaan. Deze gids was niet enkel een generiek instrument dat in het algemeen van toepassing is op alle ondernemingen actief op het Belgische grondgebied, maar ook een evolutief instrument dat werd aangepast telkens dit noodzakelijk was om rekening te houden met de actuele stand van zaken op het terrein en om in lijn te blijven met de van toepassing zijnde regelgeving inzake COVID-19.

    Op 7 maart 2022 trad een nieuwe generieke gids “Veilig werken tijdens een epidemie of een pandemie” in werking. Deze nieuwe gids is niet enkel gericht op de huidige COVID-19 crisis, maar ook bedoeld voor eventuele toekomstige epidemieën en pandemieën.

    De meest recente versie van de generieke gids en meer informatie in verband met de COVID-19 maatregelen in een werkcontext zijn beschikbaar in de rubriek Thema’s > Coronavirus.

    De voorgaande versies van de generieke gids zijn beschikbaar bovenaan deze pagina onder het tabblad "Documentatie" > Publicaties > Generieke gids om de verspreiding van COVID-19 op het werk tegen te gaan - Vorige versies

    De activiteitenverslagen van de Hoge Raad

    De activiteitenverslagen, tot 2013-2014 jaarverslagen genoemd, rapporteren over de activiteiten van de verschillende organen van de Hoge Raad, inclusief over de gegeven adviezen. De activiteitenverslagen bevatten ook informatie over de samenstelling van de Hoge Raad.

    U kunt alle verslagen van de Hoge Raad vinden onder het tabblad "Documentatie" bij Publicaties.

    Contactgegevens

    Secretariaat van de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk
    FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
    AD HUA - Afdeling Sociaal Overleg
    Ernest Blerotstraat 1 1070 Brussel
    02.233.42.07
    hua@werk.belgie.be