Ondernemings-cao's
Op deze pagina
Onderhandelen en afsluiten
Algemene informatie
Meer algemene informatie over de (ondernemings-)cao kan je terugvinden in het luik "inhoud" bij het thema collectieve arbeidsovereenkomsten.
Alle informatie over de niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen/bonusplannen (CAO 90/3), kan je terugvinden in het luik "niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen/bonusplannen" onder het thema verloning.
Inhoud van de ondernemings-cao
De collectieve arbeidsovereenkomst op ondernemingsniveau is een handig instrument om de arbeidsorganisatie of individuele of collectieve loon- en arbeidsvoorwaarden binnen een onderneming aan te passen aan de economische en sociale realiteit, zonder dat men zich genoodzaakt ziet tot het sluiten van individuele overeenkomsten met elke werknemer.
De inhoud ("doen", "niet doen" of "geven") van een cao is in principe vrij te bepalen. Men mag echter niet uit het oog verliezen dat men bij het sluiten van een cao de hiërarchie der rechtsbronnen moet respecteren. Meer concreet mag de op te stellen tekst geen tegenstrijdigheden bevatten met bestaande intersectorale en sectorale cao’s, noch mag een later gesloten individuele arbeidsovereenkomst strijdig zijn met de ondernemings-cao. Daarentegen wijzigt (indirect of via het incorporatiemechanisme) de ondernemings-cao de vroegere arbeidsovereenkomst in zijn individuele normatieve bepalingen.
Door wie?
Wanneer dit nodig is, kan het initiatief tot het opstarten van de besprekingen uitgaan van zowel de werkgever als van de vakorganisaties, die op gelijke voet staan in dit proces. Rekening houdend met de wetgeving, zullen de betrokken partijen in discussie treden waarbij voorstellen en tegenvoorstellen worden geformuleerd en wederzijds toegevingen worden gedaan.
De rol van de onderneming is aanvullend in verhouding tot die van het paritair comité of de Nationale Arbeidsraad. Als een paritair orgaan een cao heeft gesloten over een bijzondere materie en waarvan de toepassing algemeen is, is de ondernemingsovereenkomst van geen nut.
Rekening houdend met dit voorbehoud, moet de aandacht gevestigd worden op het feit dat een onderneming kan gedwongen worden om een cao te sluiten voor de toepassing, in de onderneming, van bepaalde reglementeringen (bv. invoering van een stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (vroegere brugpensioen), invoering maaltijdcheques, niet-recurrent resultaatsgebonden voordeel, …).
Het sluiten van een cao kan bijdragen tot het behoud van een positief klimaat en tot een gunstige evolutie van de onderneming als arbeidsgemeenschap. Het loyaliteitsprincipe, eigen aan het verbintenissenrecht, impliceert dat de ondertekenende vakorganisatie zich verbindt tot het uitvoeren van het akkoord te goeder trouw door zich nieuwe eisen te ontzeggen in verband met hetzelfde thema tijdens de ganse duur van de cao. De cao waarborgt eveneens het behoud van de sociale vrede in de onderneming. Wij herinneren eraan dat de bepaling van de sociale vrede, zelfs als ze niet uitdrukkelijk vermeld is, impliciet geldt voor elke cao.
Op ondernemingsniveau kan een cao gesloten worden door één of meer representatieve werknemersorganisaties en één of meer werkgevers of één of meer representatieve werkgeversorganisaties.
De term "werkgever" is zeer ruim opgevat: bedoeld wordt iedereen die personen, al dan niet krachtens een arbeidsovereenkomst, onder zijn gezag arbeid doet verrichten. De werkgever kan een natuurlijk of een rechtspersoon zijn.
Een ondernemings-cao kan geldig gesloten worden door één enkele representatieve werknemersorganisatie (tenzij een reglementaire bepaling het anders voorschrijft, bv. artikel 6 van de wet van 17 maart 1987 op de nieuwe arbeidsregelingen).
Een ondernemings-cao is van toepassing op alle werknemers die door een contract zijn gebonden aan de werkgever, ongeacht het meerderheids- of minderheidskarakter van de ondertekenende organisatie en ongeacht het feit of de werknemers al dan niet lid zijn van deze organisatie. De werknemers moeten echter vallen onder het toepassingsgebied van de cao (arbeiders, bedienden, kaderleden...).
Belangrijk om te weten is, dat de onderhandelingen gevoerd worden met de vakbondssecretarissen of de vakbondsafvaardiging en dus niet in de ondernemingsraad. We herinneren eraan dat de ondernemings-cao ondertekend moet worden door een syndicaal vrijgestelde (i.c. een vakbondssecretaris/propagandist). Bij uitzondering kan deze ondertekend worden door een vakbondsafgevaardigde, op voorwaarde dat deze laatste expliciet gemandateerd wordt door zijn vakbondsorganisatie. De niet-representatieve organisaties kunnen geen rechtsgeldige cao sluiten.
Momenteel zijn er drie representatieve werknemersorganisaties: ACV, ACLVB, ABVV.
Eenmaal tot een akkoord gekomen, dient de tekst in de vorm van een cao gegoten te worden. Deze moet worden neergelegd op de griffie van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen. Meer informatie over de geldigheidsvereisten vind je ook:
- in het luik "inhoud" bij het thema collectieve arbeidsovereenkomsten;
- bij de model-cao (DOCX, 58.77 KB) en de checklist voor ondernemings-cao's (DOCX, 55.95 KB).
Voor wie?
Een cao kan van toepassing zijn op de ganse onderneming, één of meerdere vestigingen of alleen op een bepaalde categorie van werknemers. Aan de hand van het vestigingseenheidsnummer, terug te vinden via de KBO (Kruispuntbank voor ondernemingen), kan je het toepassingsgebied beperken tot één of meerdere welbepaalde vestigingen van de onderneming. Het toepassingsgebied kan nog verder bepaald worden in een artikel ‘toepassingsgebied’.
Neerlegging en registratie
Eén exemplaar van de cao met de originele handtekeningen moet worden neergelegd op de griffie van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen.
Het origineel exemplaar kan:
- op de griffie afgegeven worden tussen 9 en 12u en 14 en 16u van maandag tot vrijdag;
- bij gewone post of aangetekend verstuurd worden naar Griffie van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen, Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel;
- online ingediend worden via de applicatie “Transfer van documenten” indien digitaal ondertekend (zie de pagina Een document ondertekenen met een digitale gekwalificeerde handtekening voor meer info).
De neerlegging gebeurt door de meest gerede partij.
Na controle of aan de wettelijke voorwaarden is voldaan (zie de rubriek Collectieve arbeidsovereenkomsten en de checklist voor ondernemings-cao's (DOCX, 55.95 KB)), laat de directeur-generaal van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen of zijn gemachtigde de overeenkomst registreren en geeft hiervan kennis aan de ondertekenende partijen.
Wordt de registratie van een overeenkomst geweigerd wegens de niet-naleving van een geldigheidsvereiste, dan worden de redenen hiervan meegedeeld aan de partijen die de overeenkomst hebben ondertekend.
Niet-naleving van de wettelijke geldigheidsvereisten geeft in eerste instantie aanleiding tot een voorlopige weigering. Diegene die de cao heeft neergelegd wordt door de griffie verzocht het origineel van de cao aan te passen en opnieuw te versturen ter registratie. Indien 6 maanden na het versturen van de brief van voorlopige weigering geen reactie wordt ontvangen, zal de cao definitief geweigerd worden. Alle ondertekende partijen zullen hiervan ook op de hoogte worden gebracht.
Model-cao en checklist geldigheidsvereisten
In het bovenstaande tabblad "documentatie" kan u een invul model-cao (DOCX, 58.77 KB) downloaden en een checklist voor alle verplichte geldigheidsvereisten (DOCX, 55.95 KB).
Het invulmodel bevat enkele tips en tricks voor het opstellen van een cao. Aan de hand hiervan helpen we je graag op weg bij het opstellen van een cao die voldoet aan alle geldigheidsvereisten in overeenstemming met de bepalingen van de artikelen 13, 14, 16 en 18 van de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités (BS 15/01/1969).
Het gebruiken van dit model en checklist betekent niet dat de collectieve arbeidsovereenkomst in overeenstemming is met andere regelgeving noch dat eventuele andere verplichte modaliteiten zijn nageleefd.
Je vindt er ook enkele tips die helpen om een ondernemings-cao op te stellen.
- Model ondernemings-cao (DOCX, 58.77 KB)
- Model toetreding tot ondernemings-cao (DOC, 35.5 KB)
- Muster für den Beitritt zu einem Unternehmens-KAA (DOC, 30 KB)
- Muster für ein Unternehmens-KAA (DOCX, 55.55 KB)