Behoud van de collectieve arbeidsvoorwaarden

Op deze pagina

    Principe

    De collectieve arbeidsvoorwaarden van de werknemers worden uitgebreid geregeld bij collectieve arbeidsovereenkomsten.

    Het artikel 20 van de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités stipuleert dat "wanneer een onderneming geheel of gedeeltelijk wordt overgedragen, de nieuwe werkgever de overeenkomst die de vroegere werkgever bond, [moet] eerbiedigen totdat zij ophoudt uitwerking te hebben".

    Al de bij de vervreemder toepasbare collectieve arbeidsovereenkomsten, die zijn afgesloten op het niveau van de sector of op het niveau van de onderneming, dienen te worden gerespecteerd door de verkrijger.

    De wet verduidelijkt niet hoelang de verkrijger de collectieve arbeidsovereenkomsten waardoor de vervreemder was gebonden moet naleven. Er wordt bepaald dat de verkrijger gehouden is "totdat zij ophouden uitwerking te hebben". Dit impliceert dat :

    • wat de collectieve arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur betreft, deze "buiten werking dient te worden gesteld" (d.w.z. hetzij te worden opgezegd, hetzij te worden vervangen ten gevolge van de sluiting van een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst);
    • wat de collectieve arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur betreft, deze eindigt na verloop van de duurtijd.

    De incorporatie van de normatieve bepalingen van de collectieve arbeidsovereenkomst in de arbeidsovereenkomst

    Het artikel 23 van de genoemde wet van 5 december 1968 voorziet dat "de individuele arbeidsovereenkomst die door de collectieve arbeidsovereenkomst stilzwijgend werd gewijzigd, onveranderd [blijft] wanneer de collectieve arbeidsovereenkomst ophoudt uitwerking te hebben, tenzij het anders wordt bedongen in de collectieve arbeidsovereenkomst zelf".

    Met andere woorden, de individueel normatieve bepalingen van de collectieve arbeidsovereenkomst die de bepalingen van de individuele arbeidsovereenkomst hebben gewijzigd, zijn in deze laatste geïncorporeerd en de als zodanig gewijzigde arbeidsvoorwaarden blijven onveranderd wanneer de collectieve arbeidsovereenkomst ophoudt uitwerking te hebben.

    Dit principe is zowel van toepassing op de sectorale collectieve overeenkomsten, als op de collectieve overeenkomsten afgesloten op ondernemingsniveau. Het betreft slechts de arbeidsovereenkomsten die nog gelden op het ogenblik waarop de collectieve overeenkomst ophoudt uitwerking te hebben.

    Eens de bepalingen van de collectieve overeenkomst zijn geïntegreerd in de individuele arbeidsovereenkomst, hebben ze, ten gevolge van de incorporatie, geen dwingend karakter meer. Deze bepalingen zullen dan dezelfde aard en dezelfde waarde hebben als de andere bepalingen van de individuele arbeidsovereenkomst. Dit heeft tot gevolg dat zij gewijzigd kunnen worden bij collectieve arbeidsovereenkomst (in toepassing van artikel 51 van de genoemde wet van 5 december 1968) of in onderling akkoord tussen de partijen, zelfs wanneer deze wijziging in het nadeel van de werknemer zou zijn.

    Sectorale collectieve arbeidsovereenkomsten

    Het ressorteren onder een paritair comité wordt vastgesteld in functie van de hoofdactiviteit van de onderneming.

    • Wanneer de vervreemder en de verkrijger dezelfde soort activiteit uitoefenen, zullen zij onder hetzelfde paritair comité ressorteren. In geval van overgang, zullen de sectorale collectieve arbeidsovereenkomsten van toepassing vóór en ná de overgang dezelfde zijn.
    • Wanneer de hoofdactiviteit van de onderneming van de verkrijger verschilt van deze van de onderneming van de vervreemder, zullen deze ondernemingen tot een verschillend paritair comité behoren. In het geval van overgang van onderneming of van een gedeelte ervan, kan er zich vanaf dat moment een wijziging van paritair comité voordoen, ten gevolge van het feit dat, bij wijze van voorbeeld, de overgedragen onderneming wordt opgeslorpt door de verkrijger of de overdragen onderneming deel gaat uitmaken van een groter geheel, met name de overnemende onderneming.

    De vraag is of de verkrijger dan ook gehouden is, in toepassing van het genoemde artikel 20, de bepalingen van de sectorale collectieve overeenkomsten die van toepassing waren bij de vervreemder te eerbiedigen. Deze vraag wordt zowel in de rechtsleer als in de rechtspraak betwist.

    Wij zijn de mening toegedaan dat, bij wijziging van paritair comité ten gevolge van een overgang van onderneming, de verkrijger niet meer gebonden is door de sectorale collectieve overeenkomsten die van toepassing waren bij de vervreemder, d.w.z. in de onderneming of het gedeelte ervan vóór de overgang. Toch zullen de individueel normatieve bepalingen van de sectorale collectieve arbeidsovereenkomsten die zich hebben geïncorporeerd in de individuele arbeidsovereenkomst, ingevolge de toepassing van artikel 23 van de wet van 5 december 1968, van toepassing blijven. Andere voordelen waarvan de werknemer genoot krachtens sectorale collectieve overeenkomsten, inzonderheid deze toegekend door een Fonds voor Bestaanszekerheid ontstaan in de schoot van het paritair comité waartoe de vervreemder behoorde, zullen daarentegen niet behouden blijven. De werknemer zal zich in voorkomend geval kunnen beroepen op de bepalingen van de collectieve arbeidsovereenkomsten van het paritair comité waaronder de overnemende onderneming ressorteert.

    Collectieve overeenkomsten op ondernemingsniveau

    Het artikel 20 van de wet van 5 december 1968 is eveneens van toepassing op de collectieve overeenkomsten afgesloten op het niveau van de onderneming. De verkrijger zal dan ook de op het ogenblik van de overgang van de onderneming of van een gedeelte ervan toepasbare collectieve overeenkomsten, die het voorwerp zijn geweest van onderhandelingen binnen de onderneming gevoerd met de vakbondsafvaardiging en die zijn neergelegd bij de F.O.D. Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, moeten eerbiedigen.

    Het artikel 23 van de wet van 5 december 1968 betreffende de incorporatie van de individuele normatieve bepalingen zal van toepassing zijn eenmaal de collectieve overeenkomst ten einde komt (afloop van de duurtijd van de collectieve overeenkomst, opzegging door de verkrijger).