Organisatie van de deeltijdse arbeid

In de reglementering rond de deeltijdse arbeid zijn de organisatie van de deeltijdse arbeid en meer bepaald de begrippen ‘arbeidsregeling’ en ‘werkrooster’ van belang. Zo zal de deeltijdse arbeidsovereenkomst onder meer gegevens over de organisatie van de deeltijdse arbeid moeten bevatten. Het contract moet met name de overeengekomen deeltijdse arbeidsregeling en werkrooster vermelden.

De deeltijdse arbeidsregeling stelt de wekelijkse arbeidsduur vast, terwijl het werkrooster de dagen en uren bepaalt waarop wordt gewerkt.

Zowel de deeltijdse arbeidsregeling, als het werkrooster kunnen vast of variabel zijn.

Naargelang het een vast werkrooster of variabel werkrooster met vaste of variabele arbeidsregeling betreft, zullen soms specifieke regels van toepassing zijn. Een uitgebreide toelichting hieromtrent is terug te vinden bij het thema > Arbeidsreglementering > Deeltijdse Arbeid > Vaste deeltijdse werkroosters en > Variabele deeltijdse werkroosters.

Deeltijdse arbeidsregelingen 

De deeltijdse arbeidsregeling bepaalt de wekelijkse arbeidsduur.

Er bestaan twee types deeltijdse arbeidsregelingen: de vaste en de variabele arbeidsregeling.

Vaste arbeidsregeling

De arbeidsregeling is vast wanneer de duur van de prestaties steeds dezelfde is, of het nu gedurende een week is of gedurende een cyclus die langer is dan een week.

Voorbeelden: 

• De overeenkomst bepaalt dat de deeltijdse werknemer steeds 20 uren per week presteert.   

• De overeenkomst bepaalt dat de deeltijdse werknemer steeds een zelfde aantal uren presteert gedurende een cyclus van twee weken: 20 uren gedurende week 1 en 15 uren gedurende week 2, enz. … 

Variabele arbeidsregeling

De arbeidsregeling is variabel wanneer de duur van de prestaties niet steeds dezelfde is. In dit geval wordt een gemiddelde wekelijkse arbeidsduur vastgesteld die moet worden nageleefd gedurende een referentieperiode.

De duur van deze referentieperiode bedraagt in beginsel maximum 3 maanden maar kan verlengd worden tot maximum een jaar door een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten op het niveau van de sector of van de onderneming of, bij ontstentenis van een collectieve arbeidsovereenkomst, door het arbeidsreglement.

Voorbeeld: 

De overeenkomst bepaalt dat de deeltijdse werknemer gemiddeld 30 uren per week presteert, na te leven gedurende een referentieperiode van 3 maanden. In dit kader moeten er 390 arbeidsuren (30 uren x 13 weken, namelijk een kwartaal) worden gepland. Deze uren kunnen als volgt onderverdeeld worden:  

• tijdens de eerste 5 weken van de referentieperiode: 30 uren per week (30 x 5 = 150); 
• tijdens de volgende 5 weken van de referentieperiode: 33 uren per week (33 x 5 = 165); 
• tijdens de laatste 3 weken van de referentieperiode: 25 uren per week (25 x 3 = 75).   

Deeltijdse werkroosters 

Het werkrooster legt de dagen en uren vast waarop wordt gewerkt.

Er bestaan twee soorten deeltijdse werkroosters: het vast rooster en het variabel rooster.

Vast rooster

Een vast werkrooster legt nauwkeurig de dagen en de uren vast waarop wordt gewerkt.

Een vast werkrooster impliceert dat de deeltijdse arbeidsovereenkomst een werkrooster vaststelt dat van toepassing is gedurende een week of een cyclus die langer is dan een week, en dat steeds hetzelfde is. Voor elke werkdag vermeldt de deeltijdse arbeidsovereenkomst het aantal te presteren uren, het begin en het einde van de arbeidsprestaties en de eventuele rusttijden.  

Voorbeelden: 

1. De overeenkomst bepaalt een vast wekelijks rooster van 15 uren, onderverdeeld als volgt:   

2. De overeenkomst bepaalt een vast rooster, onderverdeeld volgens een cyclus van 2 weken:   

Variabel rooster

Een variabel deeltijds werkrooster impliceert dat de dagen en uren waarop de deeltijdse werknemer dient te werken vooraf niet nauwkeurig worden bepaald (en dus regelmatig wijzigen). De werknemer wordt dan voorafgaandelijk wel in kennis gesteld van zijn te verrichten prestaties (= via de bekendmaking van de variabele werkroosters).

De werkgever en de werknemer kunnen een variabel deeltijds werkrooster met vaste wekelijkse arbeidsduur overeenkomen, maar ook een variabel werkrooster met variabele arbeidsregeling is mogelijk.

Variabel rooster in het kader van een vaste deeltijdse arbeidsregeling 

In dit geval combineert men een vaste deeltijdse arbeidsregeling (d.i. een arbeidsduur die steeds hetzelfde is) met het feit dat de dagen en de uren waarop prestaties worden geleverd niet nauwkeurig worden vastgelegd. De werkgever deelt deze mee aan de deeltijdse werknemer door de maatregelen inzake bekendmaking na te leven.

Voorbeeld: De overeenkomst bepaalt dat de deeltijdse werknemer steeds 20 uren per week presteert op grond van een variabel werkrooster dat wordt vastgesteld overeenkomstig de regels bepaald in het arbeidsreglement. Volgend werkrooster kan aan de werknemer meegedeeld worden:

Variabel rooster in het kader van een variabele deeltijdse arbeidsregeling 

In dit geval combineert men een variabele deeltijdse arbeidsregeling met het feit dat de dagen en de uren waarop prestaties worden geleverd niet nauwkeurig worden vastgelegd.

Er is dan bijgevolg geen sprake van een arbeidsduur die steeds hetzelfde is, maar van een wekelijkse arbeidsduur die gemiddeld wordt gerespecteerd over een referteperiode van maximum één trimester (verlengbaar tot maximum één jaar via cao of, bij ontstentenis, via het arbeidsreglement).

De werkgever deelt de dagen en uren waarop prestaties worden geleverd mee aan de deeltijdse werknemer door de maatregelen inzake bekendmaking na te leven.

Voorbeeld: De overeenkomst bepaalt dat de deeltijdse werknemer gemiddeld 20 uren per week presteert over een periode van 4 weken op grond van een variabel werkrooster dat wordt vastgesteld overeenkomstig de regels bepaald in het arbeidsreglement. Volgend werkrooster kan aan de werknemer meegedeeld worden: