De arbeidsovereenkomst dienstencheques
Op deze pagina
Begrip
Het stelsel van de dienstencheques is gericht op het bevorderen van de werkgelegenheid en de buurtdiensten in de sector van de huishoudhulp. Werknemers die willen werken in dit stelsel moeten een arbeidsovereenkomst dienstencheques sluiten met een onderneming die erkend werd als dienstencheque-onderneming. Het toekennen van deze erkenning valt onder de bevoegdheid van de Gewesten:
Alleen welbepaalde activiteiten kunnen worden verricht in het kader van de arbeidsovereenkomst dienstencheques.
De benaming “stelsel van de dienstencheques” houdt verband met het feit dat de overheid tussenkomt in de loonbetaling van de werknemer om het systeem aantrekkelijk te maken. De werknemer krijgt inderdaad één of meerdere dienstencheques voor de geleverde prestaties en op basis van deze dienstencheques zal de overheid financieel tussenkomen in de loonbetaling van de werknemer.
De tekst die nu volgt gaat in op de arbeidsovereenkomst dienstencheques.
Toegelaten activiteiten
De arbeidsovereenkomst dienstencheques is een overeenkomst waarbij de werknemer zich verbindt om onder gezag van een erkende werkgever en tegen loon arbeidsprestaties te verrichten die recht geven op de toekenning van een dienstencheque.
Deze prestaties moeten betrekking hebben op buurtwerken of –diensten, zijnde banenscheppende activiteiten die inspelen op individuele, persoonlijke of familiale noden die zich voordoen in het dagdagelijkse leven en die betrekking hebben op thuishulp van huishoudelijke aard. Bovendien kunnen alleen bepaalde buurtwerken en –diensten met dienstencheques worden vergoed.
Opgelet!
De werknemer met een arbeidsovereenkomst dienstencheques mag geen bloed- of aanverwant tot in de tweede graad zijn van de particulier voor wie hij prestaties verricht. Hij mag ook geen lid zijn van het gezin van die particulier, noch dezelfde verblijfplaats hebben als de particulier.
Het is dus verboden te werken:
- bij de eigen ouders, grootouders, schoonouders, schoongrootouders;
- bij de eigen kinderen en kleinkinderen;
- bij de eigen broers en zussen, schoonbroers en schoonzussen;
- bij om het even wie (familie of niet) waarmee de werknemer samenwoont op hetzelfde adres.
Arbeidsovereenkomst dienstencheques: principes
Wanneer arbeidsprestaties betaald worden met dienstencheques moet dit gebeuren in het kader van een welbepaalde arbeidsovereenkomst, genaamd “arbeidsovereenkomst dienstencheques”. Deze arbeidsovereenkomst is een gewone arbeidsovereenkomst geregeld door de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten (hierna “wet van 3 juli 1978”). Maar om rekening te houden met enkele specifieke kenmerken van het werk dat wordt uitgevoerd in het kader van de dienstencheques, heeft de wetgever voor een beperkt aantal aspecten een bijzondere regeling voorzien die afwijkt van de wet van 3 juli 1978.
Arbeidsovereenkomst dienstencheques: bijzonderheden
De arbeidsovereenkomst dienstencheques wordt geregeld door de wet van 3 juli 1978, behalve met betrekking tot een aantal bijzondere aspecten die specifiek worden geregeld door of krachtens de wet van 20/07/2001 tot bevordering van buurtdiensten en –banen.
Deze bijzondere aspecten zijn de volgende:
- Vorm van de overeenkomst
De arbeidsovereenkomst dienstencheques moet schriftelijk worden vastgesteld, voor iedere werknemer afzonderlijk, uiterlijk binnen twee werkdagen te rekenen vanaf het tijdstip waarop de werknemer in dienst treedt. De overeenkomst moet eveneens minstens een aantal verplichte vermeldingen bevatten.
Bovendien moet, voorafgaand aan het sluiten van een arbeidsovereenkomst dienstencheques, de bedoeling om een arbeidsovereenkomst dienstencheques te sluiten schriftelijk worden vastgelegd. Dit gebeurt ten laatste op het moment dat de werknemer voor de eerste keer prestaties gaat leveren voor de erkende onderneming onder het stelsel van dienstencheques. De werknemer die een werkgever heeft gevonden die hem eventueel wenst aan te werven voor dit soort activiteiten, moet dus vooraf kandidaat zijn voor deze betrekking. De werkgever weet zo welke betrekking hij kan aanbieden aan de werknemer en kan hem contacteren om de arbeidsovereenkomst dienstencheques te ondertekenen.
- Duur van de overeenkomst
De arbeidsovereenkomst dienstencheques wordt gesloten voor een bepaalde of onbepaalde duur. Het sluiten van arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde duur is evenwel slechts mogelijk gedurende de eerste drie maanden te rekenen vanaf de eerste Dimona bij dezelfde werkgever.
Vanaf de eerste gewerkte dag vanaf de vierde maand te rekenen vanaf de eerste Dimona bij dezelfde werkgever, wordt de arbeidsrelatie geregeld door een arbeidsovereenkomst gesloten voor een onbepaalde duur.
Wat de arbeidsovereenkomst gesloten voor een bepaald tijd betreft, is het bovendien mogelijk om tijdens de eerste drie maanden te rekenen vanaf de eerste Dimona bij dezelfde werkgever, opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd sluiten, zonder dat dit het sluiten van een arbeidsovereenkomst voor een onbepaalde tijd voor gevolg heeft.
- Arbeidsduur
Voor de werknemers die met een arbeidsovereenkomst dienstencheques werken en die ressorteren onder het paritair subcomité 322.01, is de wekelijkse grens van de arbeidsduur vastgesteld op 38 uren.
Ook voor de andere werknemers geldt een wekelijkse arbeidsduurgrens van 38 uren behalve wanneer een lagere arbeidsduurgrens werd vastgesteld door een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten binnen het paritair comité of op ondernemingsniveau.
De uitvoering van de arbeidsovereenkomst dienstencheques moet ook beantwoorden aan de regels op het vlak van de minimale duur van de arbeidsprestaties. Het gaat hier over de minimale wekelijkse arbeidsduur en de minimumduur van elke werkperiode.
- Volume van de arbeidsprestaties
Werknemers verbonden met een arbeidsovereenkomst dienstencheques voor deeltijdse prestaties die recht hebben op aanvullende uitkeringen van de R.V.A., moeten voorrang hebben bij het verkrijgen van een voltijdse job of van een deeltijdse job met meer uren.
Als het gaat om een andere deeltijdse job, moet het nieuwe arbeidsregime dat hieruit voortvloeit een hogere wekelijkse arbeidsduur hebben dan de wekelijkse arbeidsduur die gold voor het verkrijgen van deze nieuwe job.
Loon
Om het loon te bepalen van een dienstencheque-werknemer, moet in eerste instantie worden nagegaan in welk type van onderneming hij is tewerkgesteld.
Ondernemingen die enkel werknemers tewerkstelt in het kader van de dienstencheques
Werknemers verbonden door een arbeidsovereenkomst dienstencheques
Voor deze werknemers wordt het loon vastgesteld door de collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten in het paritair subcomité 322.01.
Werknemers niet verbonden door een arbeidsovereenkomst dienstencheques
Werknemers van een dienstencheque-onderneming die niet kunnen worden aangeworven met een arbeidsovereenkomst dienstencheques (bv. administratief personeel belast met de planning, …) vallen niet onder het paritair subcomité 322.01 omdat zij een activiteit uitoefenen die niet opgenomen is in de lijst van toegelaten activiteiten voor dienstencheque-werknemers.
Het loon van die werknemers wordt vastgelegd door de collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten in het paritair comité 337 wanneer de werkgever geen winstgevend doel nastreeft en door de collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten in het paritair comité 200 wanneer de werkgever een commerciële onderneming is.
Ondernemingen met een sui-generis afdeling
Het loon van dienstencheques-werknemers tewerkgesteld in een sui-generis afdeling van een onderneming, wordt vastgesteld conform de barema’s vastgelegd door de collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten in het paritair comité waaronder de betrokken onderneming valt. Het loon zal dus worden vastgesteld volgens dezelfde principes die van toepassing zijn op de andere werknemers van die onderneming.
Voorbeeld: wanneer een onderneming die gezinshulp en hulp aan bejaarden verleent, een sui generis-agentschap voor dienstencheques opricht, wordt het loon voor alle personeelsleden van de onderneming bepaald door de collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten in het paritair comité voor de gezins- en bejaardenhulp (PC 318) en dit ongeacht het soort van arbeidsovereenkomst waarmee het personeelslid is tewerkgesteld.
Bijzonder geval van een onderneming die meerdere activiteiten uitoefent: het loon van de werknemers met een arbeidsovereenkomst dienstencheques die werken in de sui-generis afdeling, wordt bepaald door de collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten in het paritair comité dat bevoegd is voor de hoofdactiviteit van de werkgever.
Ondernemingen die een uitzendkantoor zijn
Het loon van werknemers die werken voor een uitzendkantoor wordt bepaald door de collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten in het paritair subcomité 322.01.
Ondernemingen die een openbare instelling zijn
Als de werkgever een openbare instelling is (b.v. een OCMW, een gemeente, …) wordt het loon vastgesteld door de barema’s van toepassing op de contractuele werknemers van die instelling. De werknemer kan zich hierover informeren bij de betrokken personeelsdienst.
Aansprakelijkheid van de werknemer ten aanzien van de gebruiker
Deze regel heeft enkel de beperking van de aansprakelijkheid van de werknemer zelf op het oog; de werkgever is burgerlijk aansprakelijk voor elke schade die aan een derde wordt berokkend door om het even welke fout van de werknemer.
- Wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten
- Wet van 20 juli 2001 tot bevordering vanbuurtdiensten en –banen
- KB van 12 december 2001 betreffende de dienstencheques
De website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg geeft met betrekking tot de welzijnswetgeving specifieke informatie voor wat de dienstencheque-werknemer betreft.
De gewestelijke overheden die bevoegd zijn op het vlak van werkgelegenheid, geven informatie over de erkenning van dienstencheque-ondernemingen, over het type van activiteiten dat betaald kan worden met dienstencheques, … :
Het Vormingsfonds dienstencheques ondersteunt de vormingsactiviteiten van dienstencheques-werknemer.
Het Sociaal Fonds dienstencheques ondersteunt met name voor vragen met betrekking tot de eindejaarspremie.