Arbeidsovereenkomst voor sekswerker

Op deze pagina

    Context

    In België is het verboden om de prostitutie van een ander persoon te organiseren met de bedoeling om aldus een voordeel te bekomen.  Dit wordt aanzien als een vorm van pooierschap waarop strafsancties zijn gesteld (artikel 433quater/1 van het Strafwetboek).

    In de gevallen die de wet bepaalt kan van dit verbod echter worden afgeweken.

    Gelet op de intieme aard van prostitutieactiviteiten en de potentieel hoge emotionele belasting waaraan sekswerkers worden blootgesteld, heeft de wetgever een speciaal en beschermend kader ingevoerd dat rekening houdt met de bijzondere aard van het werk in deze sector. Het is in die context dat de wet van 3 mei 2024 de voorwaarden vastlegt waaronder het mogelijk is om op een legale wijze sekswerkers tewerk te stellen.

    Die wet is in werking vanaf 1 december 2024.

    Let op:  het Strafwetboek verbiedt niet de prostitutie op zich, maar alleen het organiseren van de prostitutie van anderen. Dit betekent dat het niet verboden is om zich voor eigen rekening te prostitueren. Zelfstandige sekswerkers vallen daarom buiten de bepalingen van deze wet.

    Principes

    De wet van 3 mei 2024 is alleen van toepassing op sekswerkers die door een erkende werkgever worden tewerkgesteld op basis van een arbeidsovereenkomst.

    De wet voorziet in een specifieke regeling van deze arbeidsrelatie om ervoor te zorgen dat de rechten en vrijheden worden gerespecteerd die algemeen erkend zijn voor sekswerkers, namelijk het recht om een seksuele partner te weigeren, het recht om specifieke seksuele handelingen te weigeren, het recht om de activiteit te allen tijde te onderbreken of stop te zetten en het recht om zelf voorwaarden te stellen aan de seksuele activiteit of aan de seksuele handeling.

    Bovendien mogen alleen werkgevers die een voorafgaande erkenning hebben verkregen sekswerkers tewerkstellen op grond van een arbeidsovereenkomst.  Zonder dergelijke erkenning loopt een werkgever die sekswerkers tewerkstelt het risico om vervolgd te worden wegens pooierschap.  Het verkrijgen van een erkenning is onderworpen aan strenge voorwaarden om eventuele misbruiken te voorkomen.

    Begrip

    De arbeidsovereenkomst voor sekswerker is de overeenkomst waarbij een sekswerker zich ertoe verbindt, tegen betaling van loon en onder het gezag van een erkende werkgever, daden van prostitutie te verrichten.

    Let op: het gaat hier om seksuele handelingen waarbij lichamelijk contact plaatsvindt. Zuiver digitale diensten via een webcam, het tonen van persoonlijke beelden, evenals het maken van pornografie en stripteasehandelingen vallen niet onder deze wet.

    De arbeidsovereenkomst voor sekswerker is een bijzondere arbeidsovereenkomst. Dit houdt in dat deze in beginsel wordt geregeld door de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten.  Op die arbeidsovereenkomst zijn alle bepalingen van het arbeidsrecht en het socialezekerheidsrecht van toepassing, tenzij daarvan wordt afgeweken door de bijzondere bepalingen van de wet van 3 mei 2024.

    Wanneer een werkgever niet in overeenstemming handelt met de bepalingen van de wet van 3 mei 2024 (bv. de werkgever is niet erkend, de werkgever stelt minderjarigen of studenten tewerk, de werkgever sluit geen schriftelijke arbeidsovereenkomst af, enz…), kan hij strafrechtelijk worden vervolgd wegens pooierschap.  Dit is eveneens het geval wanneer de werkgever sekswerkers als schijnzelfstandige laat werken.  In dat geval zal de schijnzelfstandige sekswerker zich tegenover de werkgever kunnen beroepen op het bestaan van een gewone arbeidsovereenkomst.  De werkgever zal zich in die situatie tegenover de sekswerker niet kunnen beroepen op de nietigheid van de arbeidsovereenkomst.  Dat is zo voorzien door de wet van 21 februari 2022 betreffende de niet-inroepbaarheid van de nietigheid van de arbeidsovereenkomst ten aanzien van personen die zich prostitueren.

    Bijzondere bepalingen voor sekswerkers

    • Wie kan een arbeidsovereenkomst voor sekswerker afsluiten?

    Enkel meerderjarige personen kunnen een arbeidsovereenkomst voor sekswerker afsluiten. Het is strikt verboden om minderjarigen arbeid of werkzaamheden als sekswerker te doen of te laten verrichten.

    Verder is het verboden voor de werkgever om personen die het statuut van student hebben tewerk te stellen op basis van een arbeidsovereenkomst voor sekswerker.

    Het is evenmin mogelijk om sekswerk te verrichten in het kader van een flexi-job of onder het statuut van gelegenheidswerknemer in de zin van de wetgeving op de sociale zekerheid (bv. extra’s in de horecasector).

    Het is ook verboden voor de werkgever om een door hem in dienst genomen sekswerker ter beschikking te stellen van een derde die gebruik maakt van de diensten van deze sekswerker en over hem enig gedeelte van het werkgeversgezag uitoefent dat normaal aan de werkgever toekomt (bv. uitzendarbeid is niet mogelijk).

    Tot slot is het tot op dit moment ook niet mogelijk om sekswerk te verrichten in de vorm van huisarbeid. De wet legt voor deze specifieke vorm van werk bijkomende voorwaarden op, waaronder de invoering van een koninklijk besluit op het vlak van veiligheid, gezondheid, welzijn en kwaliteit van het werk voor sekswerkers, alsook het afsluiten van een collectieve arbeidsovereenkomst door het bevoegde paritair comité.

    • Wat zijn de vormvoorwaarden om een arbeidsovereenkomst voor sekswerker af te sluiten?

    De arbeidsovereenkomst voor sekswerker moet voor iedere sekswerker afzonderlijk schriftelijk worden vastgesteld, uiterlijk op het tijdstip waarop de uitvoering van de overeenkomst aanvangt.  Die overeenkomst moet verplicht het erkenningsnummer van de werkgever vermelden.  Een kopie van de arbeidsovereenkomst moet worden bewaard, hetzij in papieren vorm, hetzij in elektronische vorm, op de plaats waar het arbeidsreglement kan worden geraadpleegd.

    Daarnaast kan de arbeidsovereenkomst voor sekswerker worden gesloten voor bepaalde of voor onbepaalde tijd. De overeenkomst kan voltijds of deeltijds zijn. De formele vereisten die gelden voor deze verschillende soorten contracten moeten eveneens worden nageleefd.

    • Specifieke regels in verband met de uitvoering van sekswerk

    Geheel in overeenstemming met het algemene principe van de vrije instemming op het gebied van seksualiteit, stelt de wet uitdrukkelijk voorop dat de sekswerker op ieder ogenblik vrij blijft om al dan niet in stemmen met een seksuele handeling, ongeacht de afspraken die eerder met de werkgever of met de klant zijn overeengekomen.  Op geen enkel moment mag een sekswerker gedwongen worden om een prostitutiehandeling uit te voeren.

    Zo heeft de sekswerker het recht om op ieder moment seksuele betrekkingen met een klant of het verrichten van bepaalde seksuele handelingen te weigeren, om de seksuele activiteit stop te zetten of te onderbreken of om zelf voorwaarden op te leggen aan de seksuele activiteit of aan de seksuele handeling.  De sekswerker moet niet verantwoorden waarom hij of zij gebruik maakt van dit recht.  De uitoefening van dit recht kan niet worden beschouwd als een tekortkoming door de sekswerker bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst.

    Als de sekswerker gebruik maakt van het recht om bepaalde seksuele activiteiten te weigeren, behoudt hij of zij het recht op de betaling van het gewone loon, berekend volgens de wetgeving op de feestdagen.  De sekswerker moet zich bij de uitoefening van deze rechten wel onthouden van enig rechtsmisbruik.

    De sekswerker mag eveneens elke vorm van expositie weigeren als er concrete aanwijzingen zijn dat zijn of haar veiligheid of integriteit hierdoor in gevaar komt (bijv. zichzelf vertonen in een etalage).

    Wanneer de sekswerker één van de hierboven beschreven weigeringsrechten uitoefent, mag de werkgever geen nadelige maatregel tegen de sekswerker nemen, behalve om redenen die geen verband houden met de uitoefening van die rechten.

    Als de werkgever een dergelijke nadelige maatregel neemt binnen zes maanden na de uitoefening van één van die rechten, zonder redenen of vanwege het gebruik van de bovengenoemde rechten, moet hij aan de sekswerker een schadevergoeding betalen die gelijk is aan hetzij zes maanden brutoloon, hetzij de daadwerkelijk door de sekswerker geleden schade.

    Als de werkgever de arbeidsovereenkomst eenzijdig beëindigt binnen een periode van zes maanden na de dag waarop de werknemer één van de bovengenoemde rechten heeft uitgeoefend, moet hij een forfaitaire schadevergoeding betalen die gelijk is aan zes maanden brutoloon, onverminderd de vergoedingen die verschuldigd zijn in geval van beëindiging van de arbeidsovereenkomst.

    Het is aan de werkgever om te bewijzen dat het ontslag of de nadelige maatregel plaatsvond om redenen die geen verband houden met de uitoefening van één van deze rechten.

    Elke handeling van de werkgever na afloop van de beschermingsperiode die ertoe strekt eenzijdig een einde te maken aan de arbeidsovereenkomst en waarvoor tijdens deze periode enige voorbereiding werd getroffen (bv. de ontslagbeslissing), wordt beschouwd als een ontslag tijdens de beschermingsperiode.

    Opmerking:  indien een sekswerker veelvuldig gebruik maakt van het recht om seksuele betrekkingen met een klant of het verrichten van bepaalde seksuele handelingen te weigeren, kan dit een indicatie zijn dat er iets schort aan de werkomstandigheden.  Om die reden voorziet de wet in een specifieke bijkomende procedure waarbij een beroep kan worden gedaan op het Toezicht op het Welzijn op het Werk (TWW). Wanneer een sekswerker op zes maanden tijd meer dan tien keer gebruik heeft gemaakt van zijn of haar weigeringsrecht, kan zowel de werkgever als de werknemer aan TWW vragen om tussen te komen, dit onverminderd de mogelijkheden om een beroep te doen op TWW in het kader van de reeds bestaande procedures voorzien door de reglementering betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk en het Sociaal Strafwetboek.

    Erkenningsvoorwaarden voor werkgevers

    Alleen werkgevers die in overeenstemming met de wet van 3 mei 2024 een voorafgaande erkenning hebben verkregen mogen sekswerkers tewerkstellen.

    Om erkend te kunnen worden moeten werkgevers aan een reeks voorwaarden voldoen.  Het gaat daarbij zowel om formele voorwaarden die voorafgaand moeten zijn vervuld, als om tewerkstellingsvoorwaarden die tijdens de erkenningsperiode moeten worden nageleefd.

    De formele, vooraf te vervullen voorwaarden zijn de volgende:

    1. De werkgever moet een rechtspersoon zijn die de rechtsvorm heeft van hetzij een besloten vennootschap (maar niet een eenpersoonsvennootschap), hetzij een coöperatieve vennootschap, hetzij een vzw.  Natuurlijke personen kunnen in geen geval een erkenning bekomen.

    2. De werkgever moet een maatschappelijke zetel of bedrijfszetel in België hebben.

    3. De bestuurders moeten duidelijk worden geïdentificeerd aan de hand van hun naam, voornaam en rijksregisternummer.

    4. De bestuurders mogen niet tot een correctionele of criminele straf veroordeeld zijn, in België of in het buitenland, voor één van de volgende misdrijven:

    • voyeurisme, niet-consensuele verspreiding van seksueel getinte beelden en opnames, aanranding van de eerbaarheid en verkrachting;
    • bederf van de jeugd en prostitutie;
    • opzettelijk doden, opzettelijk toebrengen van lichamelijk letsel, foltering, onmenselijke behandeling en onterende behandeling;
    • misdrijven tegen de seksuele integriteit, het seksuele zelfbeschikkingsrecht en de goede zeden;
    • exploitatie van bedelarij, misbruik van prostitutie, mensenhandel, handel in menselijke organen en misbruik van andermans kwetsbare toestand door de verkoop, verhuur of terbeschikkingstelling van goederen met de bedoeling een abnormaal profijt te realiseren;
    • aanslag op de persoonlijke vrijheid en op de onschendbaarheid van de woning;
    • diefstal en afpersing;
    • bedrog.

    5. De statuten van de vennootschap of van de vereniging moeten uitdrukkelijk vermelden dat alle rechten en vrijheden van de sekswerkers zullen worden geëerbiedigd, in het bijzonder die waarin wordt voorzien door de wet van 3 mei 2024 en met name de volgende rechten en vrijheden:

    1. op geen enkel moment mag een sekswerker gedwongen worden om een prostitutiehandeling uit te voeren;
    2. een sekswerker mag iemand als seksuele partner weigeren;
    3. een sekswerker mag seksuele handelingen weigeren;
    4. op elk moment mag een sekswerker een seksuele activiteit onderbreken of stopzetten;
    5. een sekswerker mag zelf voorwaarden opleggen aan de seksuele activiteit of aan de seksuele handeling.

    Naast de hierboven beschreven voorwaarden met betrekking tot de vorm van de vennootschap of de vereniging en de regels met betrekking tot de tewerkstelling van sekswerkers, moet de werkgever ook aan de volgende voorwaarden voldoen:

    1. De werkgever mag de uitoefening van het werkgeversgezag en zijn verplichtingen ten aanzien van de sekswerkers niet uitbesteden aan onderaannemers.
    2. Noch de bestuurders, noch het leidinggevend of toezichthoudend personeel mogen tot een correctionele of criminele straf veroordeeld zijn, in België of in het buitenland, voor één van de hierboven onder punt 4 opgesomde misdrijven.
    3. De werkgever moet de continue bereikbaarheid waarborgen van minstens één referentiepersoon gedurende de ganse prestatietijd.  Hiermee wordt een persoon bedoeld die door de werkgever wordt aangeduid om beschikbaar te zijn voor de sekswerkers en ervoor te zorgen dat het sekswerk op een veilige manier verloopt.  De referentiepersoon moet in staat zijn om bijstand te verlenen aan een sekswerker wanneer zich een noodsituatie voordoet.  De manier waarop de sekswerkers contact kunnen opnemen met de referentieperso(o)n(en) moet schriftelijk worden vastgelegd en ter kennis gebracht van de sekswerkers.
    4. De werkgever moet het geldende arbeids-, socialezekerheids-, vennootschaps-, handels- en fiscale recht, en de van kracht zijnde collectieve arbeidsovereenkomsten en de reglementering met betrekking tot de tewerkstelling van buitenlandse werknemers eerbiedigen.
    5. De werkgever moet ervoor zorgen dat elke kamer van de inrichting waar sekswerk verricht wordt uitgerust is met een alarmknop, alsook ervoor zorgen dat de sekswerker over een mobiele alarmknop beschikt, die hem onmiddellijk in verbinding stelt met de referentiepersoon, wanneer de sekswerker buiten de lokalen van de inrichting arbeidsprestaties verricht.
    6. De werkgever moet de toegang tot de lokalen waarborgen voor socio-medische organisaties die onafhankelijk van de werkgever werken en die gericht zijn op het welzijn van de werknemers, alsook voor de professionele verenigingen van sekswerkers, met inbegrip van de representatieve werknemersorganisaties.
    7. Bovenop de bestaande reglementering over welzijn op het werk, moet de werkgever een aantal aanvullende voorwaarden naleven m.b.t. de veiligheid, gezondheid, welzijn en kwaliteit van de arbeid voor sekswerkers.

    Die aanvullende voorwaarden zijn vastgesteld in een koninklijk besluit en hebben betrekking op de verplichting van de werkgever om:

    • een kamer met minimale afmetingen ter beschikking te stellen om het sekswerk te verrichten;
    • condooms ter beschikking te stellen van de sekswerkers;
    • douches en toiletartikelen te voorzien;
    • voldoende schoon beddengoed en badlinnen ter beschikking te stellen;
    • bepaalde informatie op te hangen in de inrichting;
    • te voorzien in een procedure m.b.t. de beschikbaarheid van de referentiepersoon, een procedure voor de reactie op de noodknop en een procedure die toelaat te weten welke sekswerkers aanwezig zijn in de inrichting;
    • ervoor te zorgen dat alles daadwerkelijk wordt begrepen door alle sekswerkers.

    Meer informatie over de verplichtingen op het gebied van welzijn op het werk is te vinden op de BESWIC website.

    Erkenningsprocedure voor werkgevers

    Rechtspersonen die een erkenning wensen te verkrijgen om sekswerkers op legale wijze te kunnen tewerkstellen, moeten daartoe via aangetekende zending een aanvraag indienen bij de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (Blerotstraat 1 te 1070 Brussel).

    Om ontvankelijk te zijn moet de aanvraag een gedetailleerde nota met bewijsstukken omvatten waarmee de aanvrager aantoont dat aan alle formele voorafgaandelijke erkenningsvoorwaarden is voldaan (zie hierboven).

    De aanvraag moet onder meer de identificatiegegevens bevatten van de bestuurders (naam, voornaam en rijksregisternummer) van de rechtspersoon die om erkenning vraagt.  Voor iedere bestuurder moet een uittreksel uit het strafregister worden voorgelegd dat maximaal drie maand oud is.  Elke wijziging van bestuurder(s) moet onmiddellijk worden meegedeeld aan de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (ook nadat een eventuele erkenning is verleend).

    Het aanvraagdossier moet bovendien de naam en contactgegevens van een contactpersoon bevatten, met inbegrip van een telefoonnummer en e-mailadres, met wie de administratie contact kan opnemen aangaande de ingediende aanvraag.

    Als de aanvraag ontvankelijk is, wordt deze voor grondig onderzoek doorgestuurd naar de bevoegde dienst.

    Bij een gunstige beslissing wordt een ministerieel erkenningsbesluit bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.  De erkenning vangt aan op de dag van publicatie van het ministerieel besluit in het Belgisch Staatsblad.  In het ministerieel besluit wordt een erkenningsnummer toegekend aan de erkende werkgever.  Dit erkenningsnummer moet worden vermeld in de arbeidsovereenkomsten die de werkgever met zijn sekswerkers afsluit. 

    Bij een ongunstige beslissing wordt een gemotiveerde weigeringsbeslissing aan de aanvrager wordt ter kennis gebracht.

    Zonder afbreuk te doen aan andere inspecties, voorziet de wet dat de inspectiediensten een sociale inspectie uitvoeren bij de erkende werkgever binnen de zes maand nadat een erkenning is verleend.

    Daarbij gaan de sociaal inspecteurs op het terrein na of voor elke vestigingseenheid is voldaan aan alle tewerkstellingsvoorwaarden die zijn bepaald door de wet van 3 mei 2024.

    Schorsing of intrekking van de erkenning

    Indien blijkt dat een erkende werkgever in één of in meerdere van zijn vestigingseenheden niet meer voldoet aan de voorwaarden die noodzakelijk zijn om te worden erkend of op enigerlei wijze in gebreke blijft om de bepalingen van de wet na te leven, kan zijn erkenning worden geschorst of ingetrokken.

    Einde van de arbeidsovereenkomst voor sekswerker

    De sekswerker heeft het recht om de arbeidsovereenkomst voor sekswerker te beëindigen zonder opzegging noch vergoeding.  Dit houdt verband met het algemene principe van vrije instemming op het vlak van seksualiteit en het feit dat niemand tot het verrichten van prostitutie mag worden gedwongen.

    Indien de werkgever een einde wil stellen aan de arbeidsovereenkomst voor sekswerker, dient hij de gewone regels inzake de beëindiging van de arbeidsovereenkomst te volgen.

    In geval van intrekking van de erkenning van de werkgever, heeft de werknemer recht op een opzeggingsvergoeding  ten laste van de werkgever overeenkomstig de bepalingen van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten.

    Voor de toepassing van de werkloosheidsreglementering wordt rekening gehouden met de specifieke aard van sekswerk.  Voor meer info omtrent werkloosheid, gelieve contact op te nemen met de RVA.