Arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid

Op deze pagina

    Er bestaan verschillende soorten arbeidsovereenkomsten. Om de correcte regels te kunnen toepassen, is het dan ook van belang om te weten met welk type arbeidsovereenkomst men te maken heeft. Zo kunnen arbeidsovereenkomsten o.a. worden ingedeeld op grond van de omvang van de prestaties. Op die manier kunnen de voltijdse arbeidsovereenkomst en de arbeidsovereenkomst gesloten voor deeltijdse arbeid van elkaar worden onderscheiden.

    Alhoewel er in het kader van het arbeidsrecht geen definitie van bestaat, kan de deeltijdse arbeid worden omschreven als de arbeid die vrijwillig en regelmatig gedurende een kortere duur dan de normale arbeidsduur in de onderneming wordt verricht. Een deeltijdse werknemer is bijgevolg een werknemer wiens normale arbeidsduur lager is dan die van een voltijdse werknemer in een vergelijkbare situatie.

    Er bestaat geen speciaal statuut voor deeltijdse werknemers, dat onderscheiden en gescheiden is van dat van de voltijdse werknemers. De arbeidsreglementering is evengoed van toepassing op voltijdse werknemers als op deeltijdse werknemers, met dien verstande dat voor deze laatste categorie bepaalde bijzondere modaliteiten bestaan.

    Hierna wordt verder ingegaan op de specifieke regels met betrekking tot de arbeidsovereenkomst gesloten voor deeltijdse arbeid, de voorrang voor deeltijdse werknemers om een vacante dienstbetrekking bij hun werkgever te verkrijgen en het beginsel van non-discriminatie, dat vereist dat de deeltijdse werknemers op dezelfde manier worden behandeld als hun voltijdse collega’s, maar op grond waarvan hun rechten, wanneer dit passend is, wel kunnen worden vastgesteld in verhouding tot hun arbeidsduur.

    Een uitgebreide toelichting over de reglementering met betrekking tot het gebruik van de deeltijdse arbeid (de organisatie, verplichtingen op het vlak van het arbeidsreglement, de omvang en het toezicht op de prestaties van de deeltijdse werknemers) is terug te vinden bij het thema > Arbeidsreglementering > Deeltijdse arbeid.

    (!) Werknemers die hun arbeidsprestaties verminderen in het kader van het stelsel van loopbaanonderbreking (d.w.z. in het kader van tijdskrediet, ouderschapsverlof, verlof voor medische bijstand, palliatief verlof of verlof voor erkende mantelzorgers) zijn ook deeltijdse werknemers. Gedurende dergelijke periode van halftijdse, 1/5de of 1/10de loopbaanvermindering zullen deze regels inzake deeltijdse arbeid in principe dus ook op hen van toepassing zijn.

    Arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid

    Vormvereisten

    Vereiste van een geschrift

    De arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid vereist een geschrift voor elke individuele werknemer. Dit geschrift moet bestaan uiterlijk op het tijdstip waarop de deeltijdse werknemer de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst aanvangt.

    Verplichte vermeldingen

    Het geschrift moet twee vermeldingen bevatten:

    • de overeengekomen deeltijdse arbeidsregeling (dit is de wekelijkse arbeidsduur);
    • het overeengekomen werkrooster (dat de dagen en uren bepaalt waarop wordt gewerkt).

    Zowel de deeltijdse arbeidsregeling, als het werkrooster kunnen vast of variabel zijn.

    Wat er precies in de deeltijdse arbeidsovereenkomst moet worden vermeld, zal afhankelijk zijn van de keuze van de partijen voor een vast werkrooster, dan wel een variabel werkrooster. Een uitgebreide toelichting hieromtrent is terug te vinden bij het thema > Arbeidsreglementering > Deeltijdse Arbeid > Vaste deeltijdse werkroosters en > Variabele deeltijdse werkroosters.

    Sancties

    Bij ontstentenis van een geschrift dat in overeenstemming is met deze vormvereisten, kan de deeltijdse werknemer de deeltijdse arbeidsregeling en het werkrooster kiezen die hem het meest gunstig zijn onder deze die in de onderneming worden toegepast.

    De afwezigheid van een geschrift dat in overeenstemming is met deze regels, betekent dus niet dat de deeltijdse werknemer aanspraak kan maken op het statuut van voltijdse werknemer.

    Minimale wekelijkse arbeidsduur

    In het kader van een arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid, mag de wekelijkse arbeidsduur niet lager liggen dan 1/3de van wekelijkse arbeidsduur van de voltijdse werknemers van dezelfde categorie in de onderneming. Bij ontstentenis van voltijdse werknemers van dezelfde categorie in de onderneming, moet verwezen worden naar de arbeidsduur die van toepassing is in dezelfde bedrijfssector. 

    Deze regel wordt vaak de “1/3de regel” genoemd.

    Afwijkingen op deze 1/3de grens zijn mogelijk: 

    • ofwel door een koninklijk besluit;
    • ofwel door een sectorale collectieve arbeidsovereenkomst;
    • ofwel door een collectieve arbeidsovereenkomst op bedrijfsniveau, mits deze cao wordt goedgekeurd door het bevoegd paritair orgaan.

    Wanneer de deeltijdse arbeidsovereenkomst prestaties vastlegt die lager liggen dan de toegelaten grenzen is het loon verschuldigd op basis van deze minimumgrenzen.

    Bewaring van een kopie bij het arbeidsreglement

    De deeltijdse werkroosters moeten worden bekendgemaakt om de deeltijdse werknemer in te lichten over de uit te voeren prestaties en een controle tegen misbruiken mogelijk te maken. 

    Er moet dan ook steeds een kopie van de deeltijdse arbeidsovereenkomst of een uittreksel ervan met de werkroosters, de identiteit van de betrokken werknemer, zijn handtekening en die van de werkgever, in papieren of elektronische vorm, worden bewaard op de plaats waar het arbeidsreglement van de onderneming kan worden geraadpleegd.

    Voorrang voor het verkrijgen van een andere betrekking

    Werknemers die verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid hebben onder bepaalde voorwaarden voorrang om een vacante voltijdse of deeltijdse betrekking bij hun werkgever te verkrijgen.

    De werkgever die deze voorrangsregels niet naleeft ten aanzien van een deeltijdse werknemer met behoud van rechten die een inkomensgarantie-uitkering geniet en wiens arbeidsovereenkomst is afgesloten vanaf 1 januari 2018, is een responsabiliseringsbijdrage verschuldigd.

    Meer informatie omtrent de rechten en plichten van de werknemer en werkgever in dit kader is terug te vinden bij het thema > Arbeidsovereenkomsten > Bijzondere arbeidsovereenkomsten > Arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid > Voorrang voor deeltijdse werknemers om een andere betrekking bij hun werkgever te verkrijgen.

    Algemeen beginsel van non-discriminatie 

    Op Europees vlak werd een reglementering betreffende de non-discriminatie in geval van deeltijdse arbeid uitgevaardigd. Deze reglementering werd voor wat de werknemers betreft die krachtens een arbeidsovereenkomst tegen loon arbeid verrichten onder het gezag van een werkgever omgezet in de Belgische rechtsorde door de wet van 5 maart 2002 betreffende het beginsel van non-discriminatie ten gunste van deeltijdswerkers.