2013-2014 - Conceptie alarmindicator voor psychosociale risico’s in een onderneming

Hoofdthema

Conceptie van een tool: alarmindicator voor psychosociale risico’s in een onderneming

Subthema

Ingrijpende veranderingen in de werkomgeving (globalisering, herstructurering, opkomst van nieuwe technologieën en managementtechnieken,…) hebben een stijging van psychosociale risico’s tot gevolg gehad. Zo blijkt uit een nationale Belgische enquête over arbeidsomstandigheden die in 2010 gerealiseerd werd bij 4000 werknemers in samenwerking met Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden van Dublin dat 3 op de 10 werknemers (28%), in alle sectoren en alle beroepen, vaak of altijd stress ondervinden op het werk. Deze cijfers zijn identiek voor mannen en vrouwen. Er is ook weinig verschil tussen de leeftijdscategorieën.

De psychosociale risico’s op het werk omvatten professionele risico van diverse oorsprong en aard die schade kunnen toebrengen aan de mentale of fysieke gezondheid van de werknemers en die ook een impact hebben op de veiligheid op de werkvloer en het goed functioneren van de bedrijven. Zij treffen àlle werknemers, ongeacht de functie of het niveau. Zij liggen op de scheidingslijn tussen het individu en de werkomgeving, vandaar de term psychosociaal risico. Ze uiten zich door stress, ernstige conflicten, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag, verslechtering van de werksfeer, burn-out, zelfmoord… Die risico’s zijn intrinsiek verbonden met de werkomstandigheden, de werkorganisatie, de beheers- en managementtechnieken en met de sociaal-economische context (werkonzekerheid, herstructureringen, ….). De werkgever dient maatregelen te nemen ter bevordering van het welzijn van de werknemers. Hiervoor dient men eerst bewust te zijn van de risico’s die aanwezig zijn op de werkvloer.

De doelstelling van dit onderzoek is het ontwerpen van een alarmindicator voor de aanwezigheid van psychosociale risico’s op de werkvloer. De te ontwikkelen tool zal gebruikt worden om de werkgever bewust te maken van de aanwezigheid van deze psychosociale risico’s in zijn/haar bedrijf, zodat hij/zij indien nodig de vereiste maatregelen kan treffen tot verder onderzoek naar welke psychosociale risico’s aanwezig zijn, op welk domein etc. Zo kan een hoge turn-over te wijten zijn aan een hele resem factoren. Vanuit dit oogpunt betreft het hier dus niet de ontwikkeling van een diagnose-instrument, maar gaat het hier om instrument op pre-diagnostisch niveau en zal het bekomen resultaat verder geïnterpreteerd dienen te worden door onder meer bijkomend onderzoek in het bedrijf. De alarmindicator zal gebruik maken van reeds aanwezige indicatoren in het bedrijf (bij HR, in de sociale balans, jaarrapporten bij IDPW en EDPW, sociale balans,…) De tool zal betrouwbaar zijn zodat resultaten op deze tool enerzijds een momentweergave zijn van de aanwezigheid van psychosociale risico’s in het bedrijf maar anderzijds afgenomen over verschillende tijdstippen een indicatie geeft van de evolutie van de psychosociale risico’s in het bedrijf (stijging of daling; verandering van de aard van de risico’s,…). De tool zal opgesteld worden in het Frans en het Nederlands.

Doelstelling van dit project is de conceptie van een alarmindicator dat een indicatie geeft van de aanwezigheid en de impact van de psychosociale risico’s in het bedrijf, dat de werkgever sensibiliseert voor de psychosociale risico’s en dat gebaseerd is op reeds aanwezige indicatoren in het bedrijf en dat herhaalbaar is in de tijd.

Timing

2013 - 2014

Opdrachtgever

Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en sociaal overleg
Algemene Directie Humanisering van de Arbeid

Onderzoeksteam

  • Valérie Flohimont, dokter in de rechten, docent Université de Namur
  • Martin Desseilles, dokter in de psychiatrie, docent Université de Namur
  • Monique Ramioul, dokter in de sociale wetenschappen, KU Leuven, directeur van de onderzoeksgroep Arbeid en Organisatie van het onderzoeksinstituut Arbeid en Samenleving HIVA (KU Leuven)
  • Joëlle Berrewaerts, dokter in de psychologie, verbonden aan de Université de Namur
  • Jan Van Peteghem, burgerlijk ingenieur metaalkunde en veiligheidstechniek, docent KU Leuven en senior onderzoeker HIVA (KU Leuven)
  • Charlotte Lambert, master in de rechten, assistent Université de Namur

Onderzoeksopzet

  • Fase 1: Inventarisatie van bestaande instrumenten en praktijken, opstellen van een lijst indicatoren
  • Fase 2: Voorstelling van de lijst indicatoren aan expertencomités, verwerken van de opmerkingen
  • Fase 3: Finalisatie van de lijst indicatoren en opstellen van een gebruikershandleiding voor de ondernemingen
  • Fase 4: Uittesten van de lijst in een aantal ondernemingen – analyse
  • Fase 5: Redactie definitieve lijst indicatoren en gebruikershandleiding

Resultaten

Tool voor een pre-diagnose: Knipperlichten Psychosociale risico’s op het werk 

Publicaties

Bijkomende inlichtingen

Indien u meer informatie wenst over dit onderzoek neem dan contact op met:

Birgitte Berghmans
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en sociaal Overleg
E. Blerotstraat 1 - 1070 Brussel
e-mail: Birgit.Berghmans@werk.belgie.be