Hoofdthema
Pedagogische tips voor opleidingen rekening houdend met leeftijd en leerstijl
Subthema
De hoofddoelstelling van dit onderzoek was te achterhalen welke voorzieningen en pedagogische methodes het efficiëntst zijn bij de oudere cursisten (A+= ouder dan 45 jaar) op het vlak van voorzieningen, methodes en pedagogische middelen om ondersteuning te bieden aan de opleiders belast met het aanbieden van opleidingen aan werknemers/werkneemsters waarbij er meer rekening wordt gehouden met door hen genoten opleidingen en met hun ervaring..
Dit doel werd vertaald in de volgende drie onderzoeksvragen:
- Welke zijn de specifieke behoeften van de ervaren werknemer op het vlak van opleiding? (motivatie, doel van de opleiding, de leercontext, de leermethodes, enz.)
- Aan welke criteria voldoen goede didactische praktijken betreffende opleidingen bestemd voor de ervaren werknemer?
- Welke richtlijnen kunnen aan lesgevers en opleidingsinrichters gegeven worden bij het opstellen van een vorming naar inhoud, lesmethode, organisatie, en leercontext, die gericht is naar ervaren werknemers?
De volgende methodologie werd toegepast : eerst werd er gepeild naar de opleidingsbehoeften van ervaren werknemers en nadien werden pedagogische criteria opgesteld om op een doeltreffende wijze opleiding te geven aan ervaren werknemers.
Timing
1 oktober 2010 – 31 december 2010
Opdrachtgever
Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Algemene Directie Humanisering van de Arbeid
Onderzoeksteam
Prof. Dr. Herman van den Broeck
Prof. Dr. Ans De Vos
Veronique Warmoes
Veroniek De Schamphelaere
Shari De Baets
Onderzoeksopzet
Het huidige onderzoek is van kwalitatieve aard. Het is gebaseerd op concrete ervaringen van trainers, opleiders, academici, experts en ook de doelgroep van dit onderzoek, de ervaren werknemers (45plussers). Gegeven de kwalitatieve en exploratieve aard van het onderzoek werd een kwalitatieve combinatie gebruikt van semigestructureerde expertinterviews en kwalitatieve focusgroepen met een selectie van ervaren werknemers. De expertinterviews vonden plaats met trainers, opleidingsexperten en academici. Op deze wijze werd de problematiek onderzocht vanuit verschillende invalshoeken, namelijk vanuit de opleider/lesgever, vanuit de academische wereld en vanuit de ervaren werknemer (45 plusser).
Resultaten
De resultaten van de focusgroepen en de expertinterviews waren zeer gelijklopend. De belangrijkste conclusies worden hieronder voorgesteld.
Bij algemene verschillen tussen jongere en ervaren werknemers werd vooral het aspect ervaring genoemd: deze moet erkend worden door de opleider en geïntegreerd worden in de opleiding. Enkel bij ICT opleidingen wordt een opsplitsing naar leeftijd/ervaring als nuttig gezien. Bij andere onderwerpen dan ICT wordt zowel door de focusgroepen als de expertinterviews gewaarschuwd voor het opsplitsen van groepen naar leeftijd, omdat dit vooroordelen in de hand werkt en het gevaar van stigma met zich meebrengt. Bovendien spelen er nog veel meer factoren bij het volgen van opleidingen, zoals ervaring, attitude, motivatie, leerstijl, etc.
Qua noden dient men vooral rekening te houden met de differentiële cognitieve capaciteiten van de ervaren werknemer. Langs de fysieke kant zijn er ook enkele noden, maar deze zijn beperkter, bijvoorbeeld aangepaste lettergrootte, goede stoelen en juiste belichting.
De verwachtingen omvatten voornamelijk individuele aandacht voor de noden van ervaren werknemers: ze verwachten dat hun ervaringen erkend worden en geïntegreerd zijn in de opleiding. Ze hechten ook veel waarde aan een vertrouwensband met hun opleiders.
Wat betreft didactiek worden voornamelijk universele principes voor ‘goede didactiek’ naar voor geschoven. Specifiek voor de onderzochte leeftijdsgroep is het belangrijk dat men de cursisten niet te schools behandeld; de opleider dient tussen de deelnemers te staan. Ook moet men rekening houden met de onzekerheden die er spelen bij ervaren werknemers, waardoor ze niet graag in de spotlights staan (bijvoorbeeld bij een rollenspel).
Ervaren werknemers zijn intrinsiek gemotiveerd om opleidingen te volgen. Zelfontplooiing is volgens de bevraagde experts dan ook dé reden voor het volgen van een opleiding, evenals ‘mee zijn met je tijd’, bijblijven, en sociale contacten. Lager opgeleiden voegen hier nog ‘jobzekerheid’ aan toe.
Kennisdelen ná de opleiding hangt af van de sector en de werkgever. Hier wordt nog aan toegevoegd dat het ook vaak afhangt van het beleid in het bedrijf: een transparant beleid, structurele evaluatie van opleidingen en opleidingen in het kader van functioneringsgesprekken zijn allemaal factoren die bijdragen aan een betere transparante informatiedoorstroming over opleidingen.
Publicatie
Onderzoeksrapport: Handleiding voor opleidingen gericht op de ervaren werknemer - Wetenschappelijk rapport (PDF, 1.99 MB)