Hoofdthema
Het onderzoek van DiOVA is centraal georiënteerd op de werkbeleving van de werknemer. Werk kunnen ervaren als een boeiende en valoriserende levensactiviteit is het achterliggend doel van de specifieke onderzoeksprojecten. Negatieve stress en pesten zijn slechts modaliteiten van de werkbeleving.
De overheid vanuit haar zorg de maatschappelijke ontwikkeling ook op kwalitatief vlak te bevorderen spreekt de ondernemingen en de organisaties aan op hun vermogen zelf te kiezen voor een gezonde werksfeer en -omgeving. Ze dienen daartoe zelf de risico's op te sporen die deze sfeer bedreigen en zelf een plan van aanpak te ontwerpen. Kennis en instrumenten aanreiken aan organisaties wordt beoogd in de verschillende subthemata.
Subthema
Databestand en referentiegegevens
Het databestand van DiOVA bevat vooral gegevens over werkbeleving en stress gemeten met de Vragenlijst Beleving en Beoordeling van de Arbeid (VBBA) van de professoren van Veldhoven en Meijman.
Verder zijn er gegevens over ergonomie ( vragenlijst Malchaire), over pesten op het werk verzameld met de Negative Actions Questionnaire van prof. Einarsen (NAQ). Tenslotte bevat het gegevens over de beleving van de woon-werk verplaatsing met een vragenlijst ontwikkeld door I. Debrabandere op DiOVA.
Timing
1999
Opdrachtgever
NOVA / DiOVA
Onderzoeksteam
Guy Notelaers (NOVA/DiOVA) i.s.m. Prof. dr. Hans De Witte (KUL-OSGW)
Onderzoeksopzet
In 1999 werd bij het NOVA beslist om een referentiebestand op te bouwen met Vragenlijst Beleving en Beoordeling van de Arbeid die door Marc van Velhoven en Theo Meijman ontworpen werd en in Nederland destijds al heel erg veel gebruikt werd. Ondertussen heeft het NOVA, nu DiOVA ook gegevens rond ergonomie, woonwerk verkeer, en pesten op het werk aan de VBBA toegevoegd en zijn er bijkomende referentiebestanden ontstaan. Regelmatig wordt een overzicht van de samenstelling van het VBBA bestand gegeven. Daarbij wordt hoe het werk in België beleefd en beoordeeld wordt door werknemers toegelicht. Hierbij wordt vooral aandacht geschonken aan hoe de verschillende sectoren zich tegenover elkaar verhouden en hoe werknemers naargelang hun functie van mekaar verschillen. Ook andere achtergrondkenmerken zoals leeftijd, geslacht, het soort contract, ... vormen invalshoeken bij zulk onderzoek.
Resultaten
Het samenvatten van de resultaten van deze onderzoeken is erg moeilijk binnen een erg kort bestek. Naagelang de methodologie die gehanteerd wordt om te berekenen wie al dan niet meer of minder belast is op het werk kunnen zich immers accentverschuivingen voordoen. Dat is niet onbelangrijk. We dringen er dan ook op aan om de artikels nauwgezet te lezen.
Hier kunnen we ons alleen maar beperken tot de grote lijnen. Spijtig genoeg betekent dit dat we ons richten op de probleemgroepen die gesignaleerd werden in het laatste onderzoek waar de kwaliteit van de arbeid doorgelicht werd:.
- voeding en textiel sector;
- arbeiders en niet leidinggevende ambtenaren;
- werknemers in ploegen- of nachtdienst;
- ander soort contract;
- vrouwen;
- Franstalige respondenten
- de kwaliteit van de arbeid gaat al achteruit bij de leeftijd van 35 jaar en is het meest in gedrang is bij werknemers tussen de 50 en de 54 jaar.
Publicaties
- Notelaers, G. (2001). Het meten van psychosociale arbeidsbelasting en werkstress aan de hand van de VBBA. Een stand van zaken (PDF, 264.26 KB). In : Over.Werk, Tijdschrift van het Steunpunt WAV, 11, 3, 45-49.
- Notelaers, G. De Witte, H. (2004). De beleving van de arbeid in België: stand van zaken op basis van de VBBA. (PDF, 173.29 KB) In : Over.Werk, Tijdschrift van het Steunpunt WAV, 3, 161-166.
- Notelaers, G. De Witte, H. (2005). Werkstress: risicogroepen in de populatie van de DIOVA-databank (PPT, 511.5 KB). Lezing op het Colloqium De preventie van stress op het werk, een stand van de actuele onderzoeksprojecten, FOD-Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, Brussel. 1 december 2005.
Bijkomende inlichtingen
Indien u meer informatie wenst over dit onderzoek of de publicaties, neem dan contact op met de Directie van het Onderzoek over de Verbetering van de Arbeidsomstandigheden (DIOVA), E. Blerotstraat 1 - 1070 Brussel, alain.piette@werk.belgie.be.