2009 - DiOVA-databank: Werkkenmerken en het welzijn van Belgische werknemers gedurende het laatste decennium

Hoofdthema

Werkkenmerken en het welzijn van Belgische werknemers gedurende het laatste decennium

Subthema

DiOVA-databank

Timing

2008-2009

Opdrachtgever

Directie van het onderzoek over de verbetering van de arbeidsomstandigheden (DiOVA)

Onderzoeksteam

KuLeuven : Carissa Vets , Hans De Witte & Guy Notelaers

Onderzoeksopzet

Deze bijdrage komt tegemoet aan de onderzoeksopdracht die werd uitbesteed door de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) betreffende de wetenschappelijke valorisatie van de DiOVA -databank

De onderzoeksopdracht beoogt twee doelstellingen:

  • ten eerste wenst FOD WASO de DiOVA-databank publiek toegankelijk te maken. Hiervoor werd een overzichtelijke dataset uitgewerkt (inclusief codeboek), die onderzoekers de mogelijkheid biedt om bijkomende analyses uit te voeren
  • ten tweede diende er een wetenschappelijk rapport opgesteld te worden dat de DiOVA-databank belicht vanuit methodologische en inhoudelijke hoek. Dat rapport “Analyse van de psychosociale arbeidsbelasting in België: samenvatting van 10 jaar onderzoek op basis van de DiOVA-databank” (Vets, Notelaers & De Witte, 2009) bevat aldus de kernresultaten die met de DiOVA-databank werden beantwoord

Resultaten

De Vragenlijst Beleving en Beoordeling van de Arbeid (VBBA) is in Nederland ontwikkeld door Marc van Veldhoven en Theo Meijman (1994). Deze uitgebreide vragenlijst omvat 201 vragen verdeeld over 27 schalen met 42 aanvullende losse vragen. De verschillende schalen kunnen ingedeeld worden in twee groepen (Notelaers & De Witte, 2004):

  • stressfactoren – stressoren genaamd: arbeidsinhoud, arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen
  • en stressreacties: welbevinden en spanning

DiOVA verzamelde tussen 1999 en 2007 met de hulp van Quest Europe vzw en het instituut voor Persoonlijke KwaliteitsZorg (PKZ) gegevens over 44.531 werknemers. De dataverzameling gebeurde op basis van 272 projecten, dit wil zeggen (groepen van) organisaties die een bedrijfsonderzoek naar de beleving van psychosociale arbeidsbelasting en werkstress hebben laten uitvoeren. 31% van de projecten zijn afkomstig uit de industriële sector, 30% uit de commerciële dienstensector en 39% uit de niet-commerciële dienstensector.

De resultaten van deze analyses lijken te suggereren dat het nog niet zo slecht gesteld is met de arbeidskwaliteit van de werkende Belg. Gemiddeld genomen kunnen we enkel de geestelijke belasting als een probleemgebied bestempelen. Ook de perceptie over medezeggenschap bij beslissingen (inspraak) en geboden loopbaanmogelijkheden valt enigszins negatief uit. De overwegend gunstige arbeidskwaliteit zorgt ervoor dat stressreacties uitblijven. Het welzijn van Belgische werknemers wordt gekenmerkt door weinig spanning en een hoog welzijn.

Deze algemene resultaten worden gedeeltelijk genuanceerd in het licht van de achtergrondkenmerken van het individu en de organisatie. Beroepspositie en opleiding blijken de belangrijkste achtergrondkenmerken te zijn in de voorspelling van de arbeidskwaliteit en het welzijn op het werk. Het contracttype en de arbeidstijden zijn het minst van belang. Uit de bivariate en multivariate analyses blijkt dat er zich enige opvallende verschillen voordoen tussen laaggeschoolden en hooggeschoolden, mannen en vrouwen, enz.

Ten slotte hebben we getracht te achterhalen welke stressoren eventuele stressreacties kunnen veroorzaken. Het welbevinden van een werknemer wordt hoofdzakelijk bepaald door de leermogelijkheden die voorhanden zijn, de mate waarin de respondent tegenstrijdige opdrachten krijgt en de verstandhouding tussen werknemer en leidinggevende. Spanningsklachten zijn daarentegen voornamelijk het gevolg van een hoog werktempo en een grote werkhoeveelheid, de emotionele belasting van de arbeidssituatie en de mate waarin werknemers problemen ervaren bij veranderingen.

Publicatie(s)

Bijkomende inlichtingen

Indien u meer informatie wenst over dit onderzoek of de publicaties, neem dan contact op met de Directie van het Onderzoek over de Verbetering van de Arbeidsomstandigheden (DIOVA), E. Blerotstraat 1 - 1070 Brussel, alain.piette@werk.belgie.be.