De Algemene Directie Arbeidsrecht en juridische studiën (AD AJS) is één van de vijf algemene directies binnen de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Ze staat in voor de voorbereiding, de bevordering en de uitvoering van het beleid op het domein van de individuele arbeidsbetrekkingen en de inspraakorganen, en ook voor het beleid over de federale bevoegdheden op het vlak van werkgelegenheid en werkloosheid.
Tijdens de afgelopen regeerperiode hebben de juristen van de verschillende afdelingen van de AD AJS wetteksten en reglementaire besluiten opgesteld waarover de regering en de Minister van Werk hadden beslist. In totaal gaat het over:
- 60 wetteksten
- 6 volmachtenbesluiten
- 283 koninklijke besluiten
- 17 ministeriële besluiten
Deze teksten werden tijdens de afgelopen legislatuur in het Belgisch Staatsblad bekendgemaakt.
Activiteiten en resultaten
Noodmaatregelen COVID-19
In het begin van de legislatuur lag de nadruk vooral op het uitwerken van volmachtenbesluiten en wetten die dringende noodmaatregelen invoerden om het hoofd te kunnen bieden aan de COVID-19 pandemie.
De volmachtenbesluiten werden bij het uitbreken van de coronacrisis uitgevaardigd en bevatten arbeidsrechtelijke maatregelen. Ze hadden als doel om de toegang tot het systeem van tijdelijke economische werkloosheid te versoepelen en om tijdelijk werklozen te leiden naar de kritieke sectoren (gezondheidssector, onderwijs, landbouw, …) om de goede continuïteit van die sectoren te garanderen.
Nadien werden ook nog een hele reeks wettelijke maatregelen aangenomen om de economische relance na de coronacrisis te bevorderen.
Omzetting van Europese richtlijnen
Belangrijk waren ook de dossiers die de omzetting in Belgisch recht vormden van Europese richtlijnen. Tijdens de afgelopen legislatuur heeft de AD AJS drie grote wetten uitgeschreven ter omzetting van een Europese richtlijn:
- de wet van 19 juni 2022 houdende diverse bepalingen inzake detachering van bestuurders in de sector van het wegvervoer (omzetting van de richtlijn 2020/1057).
- de wet van 7 oktober 2022 tot omzetting van de richtlijn 2019/1158 betreffende het evenwicht tussen werk en privéleven voor ouders en mantelzorgers (Work Life Balance).
- de wet van 7 oktober 2022 tot omzetting van de richtlijn 2019/1152 betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden.
Het ging hierbij telkens om technisch zeer complexe materies, waardoor deze wetten heel omvangrijk en gedetailleerd zijn.
Platformwerkrichtlijn
De AD AJS heeft tijdens het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie in de eerste helft van 2024 ook een voortrekkersrol gespeeld in de onderhandelingen die uiteindelijk hebben geleid tot de aanname van de Europese richtlijn 2024/2831 betreffende de verbetering van de arbeidsvoorwaarden bij platformwerk.
Deze richtlijn zal in de loop van de komende legislatuur moeten worden omgezet in Belgisch recht.
Belangrijke hervormingen en initiatieven
Wet houdende diverse arbeidsbepalingen
Een blikvanger tijdens de afgelopen regeerperiode was ook de wet van 3 oktober 2022 houdende diverse arbeidsbepalingen. Met deze wet werden de arbeidsmarkthervormingen uitgevoerd waarover de regering had beslist in het kader van de zogenaamde arbeidsdeal. De bedoeling van deze arbeidsdeal bestaat erin een bijdrage te leveren aan het verhogen van de Belgische werkzaamheidsgraad tot 80% tegen 2030.
Daarvoor werden een hele reeks maatregelen ingevoerd om meer flexibiliteit in de arbeidsorganisatie mogelijk te maken, zowel voor werkgevers als voor werknemers (nachtarbeid in e-commerce, vierdagenweek, wisselend weekregime, inzetbaarheidsbevorderende maatregelen, individueel opleidingsrecht, …).
Beheer sociale Maribel
Een belangrijke taak van de AD AJS bestaat in het beheer van de regeling van de sociale Maribel. Het doel van de sociale Maribel is de bevordering van de tewerkstelling in (voornamelijk) de non-profitsector via de creatie van bijkomende arbeidsplaatsen. Werkgevers krijgen een tussenkomst van een Fonds sociale Maribel voor de loonkosten van nieuwe arbeidsplaatsen. Met het beheer van de sociale Maribel is een budget van maar liefst 1,4 miljard euro gemoeid.
Sociale verkiezingen
Van 13 tot en met 26 mei 2024 vonden de vierjaarlijkse sociale verkiezingen plaats voor de aanduiding van de werknemersvertegenwoordigers in de ondernemingsraden en de comités voor preventie en bescherming op het werk.
De organisatie van deze sociale verkiezingen werd geregeld door de wet van 5 juni 2023. Ook deze wet werd volledig voorbereid en uitgewerkt door de AD AJS.
Andere belangrijke wetten
Andere belangrijke wetten die tijdens de afgelopen legislatuur tot stand kwamen en die werden uitgeschreven door de juristen van de AD AJS zijn onder meer:
- de wet van 30 oktober 2022 houdende diverse bepalingen betreffende arbeidsongeschiktheid;
- de wet van 20 maart 2023 tot wijziging van de wet van 26 december 2013 betreffende de invoering van een eenheidsstatuut, voor wat de aanpassing van de wettelijke maximale opzeggingstermijnen in het geval van opzegging door de werknemer betreft
- de wet van 20 maart 2023 tot wijziging van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten met het oog op de beperking van de duur van opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd en vervangingsovereenkomsten;
- de wet van 13 mei 2023 tot wijziging van het Sociaal Strafwetboek met het oog op de oprichting van het eDossier-platform;
- de wet van 17 juli 2023 tot wijziging van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten en de wet van 8 april 1965 tot instelling van de arbeidsreglementen met betrekking tot de samenloop van jaarlijkse vakantie en arbeidsongeschiktheid;
- de wet van 5 november 2023 houdende diverse arbeidsbepalingen;
- de wet van 3 mei 2024 houdende bepalingen betreffende sekswerk onder arbeidsovereenkomst;
- de wet van 15 mei 2024 houdende wijziging van het sociaal strafrecht en diverse arbeidsrechtelijke bepalingen.
De AD AJS heeft ook de nodige ontwerpteksten opgesteld tot aanpassing in de sluitingswetgeving (Wet van 26 juni 2002 betreffende de sluiting van de ondernemingen) van de toekenningsvoorwaarde met betrekking tot de leeftijd van de werknemer om recht te hebben op de sluitingsvergoeding.
Ook werden de nodige teksten opgesteld over de actualisatie van het begrip “onderneming zonder handels- of industriële finaliteit” in het kader van dezelfde sluitingswetgeving.
Koninklijke en Ministeriële besluiten
Koninklijke besluiten
Onder de 283 koninklijke besluiten die de AD AJS tijdens de afgelopen regeerperiode heeft behandeld zijn er heel wat besluiten die in samenwerking met de RVA werden opgesteld en die voorzien in wijzigingen aan het K.B. van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering (zijnde het basisbesluit dat de grondslag vormt van de werkloosheidsreglementering in ons land).
Traditioneel werden ook heel wat koninklijke besluiten opgesteld die, op verzoek van een paritair comité of paritair subcomité, een sectorale regeling inzake tijdelijke economische werkloosheid invoeren.
Tot slot heeft de AD AJS ook de nodige koninklijke besluiten opgesteld die uitvoering geven aan de diverse arbeidsrechtelijke wetten waarvoor de AD AJS verantwoordelijk is, zoals:
- de koninklijke besluiten die het minimumbedrag van het loon vastleggen dat men moet genieten om als een betaalde sportbeoefenaar te worden beschouwd,
- de koninklijke besluiten die uitvoering geven aan de nieuwe wet houdende bepalingen betreffende sekswerk onder arbeidsovereenkomst,
- de koninklijke besluiten tot vaststelling van het bedrag en de betalingstermijn van de door de werkgevers verschuldigde bijdrage aan het Sluitingsfonds,
- het koninklijk besluit van 12 juni 2024 tot uitvoering van artikel 7, § 1, derde lid, zh), en § 1nonies, van de besluitwet van 28 december 1944 (procedure voor de terugbetaling van inzetbaarheidsbevorderende maatregelen).
Ministeriële besluiten
Onder de ministeriële besluiten die de AD AJS heeft opgesteld bevinden zich een reeks besluiten die nadere toepassingsregels vastleggen voor de werkloosheidsreglementering en ook de ministeriële besluiten die voor bepaalde sectoren voorzien in een vrijstelling van de verplichting om jonge werknemers in dienst te nemen op basis van een startbaanovereenkomst.
Er werden tijdens de afgelopen legislatuur tot slot ook 3 ministeriële besluiten opgesteld die een bepaalde gemeente als toeristisch centrum erkennen in het kader van de reglementering over zondagstewerkstelling (gemeente Couvin, stad Lier en gemeente Hechtel-Eksel).