Wat zijn musculoskeletale aandoeningen?
Musculoskeletale aandoeningen – ook wel MSA genoemd – zijn aandoeningen die de spieren en het skelet aantasten. Hoewel MSA vaak niet worden opgemerkt, vormen ze de meest voorkomende werkgerelateerde gezondheidsproblemen in België. Maar liefst 80% van de werknemers geeft aan al eens last te hebben gehad van een musculoskeletale aandoening.
De oorzaken van MSA zijn uiteenlopend: een slecht aangepaste werkpost, het uitvoeren van herhaalde bewegingen, het verplaatsen van zware lasten, koude, … Deze aandoeningen ontstaan wanneer dezelfde lichaamsdelen langdurig worden belast, zonder dat ze voldoende rust krijgen om te herstellen.
Musculoskeletale aandoeningen ontwikkelen zich geleidelijk aan, maar de gevolgen zijn voelbaar en onomkeerbaar: rugpijn, hernia, tendinitis, carpaletunnelsyndroom, artrose, … Een preventiebeleid is essentieel om deze gevolgen te vermijden.
Musculoskeletale aandoeningen kunnen verschillende lichaamsdelen treffen:
- Pijn aan de pols is meestal te wijten aan het uitvoeren van herhaalde bewegingen van de pols, bijvoorbeeld bij het uitwringen van een dweil, het frequent gebruik van een computermuis, …
- Pijn aan de rug is een vaak voorkomende klacht die meestal wordt veroorzaakt door een slechte houding of bij het tillen van zware voorwerpen.
- Pijn aan de elleboog wordt meestal veroorzaakt door repetitieve, relatief zware handelingen, zoals schilderen, snoeien, timmeren, …
Naast het menselijke leed, hebben MSA ook heel wat negatieve gevolgen voor de onderneming, zoals ziekteverzuim, verlies van kennis en competenties, extra werklast voor collega’s, enzovoort.
In deze drie korte video's ontdekt u wat MSA zijn, wat hun oorzaken zijn en hoe u ze kunt voorkomen.
Regelgeving
Volgens de welzijnswet is de werkgever verplicht het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk te bevorderen - Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.
De codex over het welzijn op het werk definieert ergonomie op het werk als de aanpak die erop gericht is om het werk aan te passen aan de mens, rekening houdend met diens fysieke, mentale, psychische en sociale kenmerken.
De werkgever moet een preventiebeleid ontwikkelen dat rekening houdt met ergonomie op alle domeinen van het welzijn op het werk. Hij of zij kan zich hiervoor laten bijstaan door de interne preventieadviseur, maar ook door de gespecialiseerde preventieadviseur-ergonoom.
De werkgever moet:
- Vanaf het ontwerp van de werkposten rekening houden met ergonomie en ervoor zorgen dat het werk is aangepast aan de fysieke mogelijkheden van de werknemers en dat overmatige werkgerelateerde (fysieke of mentale) vermoeidheid wordt voorkomen.
- Een analyse uitvoeren van de musculoskeletale risico’s op het werk en op basis van deze risicoanalyse passende preventiemaatregelen nemen om musculoskeletale risico’s op het werk te voorkomen. De resultaten van de risicoanalyse en de preventiemaatregelen moeten worden opgenomen in het globaal preventieplan en eventueel ook in het jaaractieplan.
- De werknemers informeren en opleiden over ergonomie op het werk en de preventie van musculoskeletale aandoeningen.
Een uitgebreide uitleg over deze regelgeving vindt u terug in het thema “Welzijn op het werk”:
- Algemene verplichtingen inzake ergonomie op het werk en de preventie van MSA
- Trillingen
- Manueel hanteren van lasten
- Arbeidsmiddelen
- Beeldschermen
- Werkzitplaatsen en rustzitplaatsen
Een gedetailleerde beschrijving van de nieuwe wetgeving rond MSA is beschikbaar op de pagina “Ergonomie op het werk en de preventie van MSA”.
Tools
De FOD Werkgelegenheid stelt verschillende tools ter beschikking van werkgevers en welzijnsactoren om hen te informeren, te sensibiliseren en te ondersteunen bij het verbeteren van de ergonomie op het werk.
Deze campagne richt zich op vijf tools voor de preventie van MSA, met name:
- Onze gids voor de preventie van musculoskeletale aandoeningen op het werk boordevol tips en inspiratie;
- Onze knipperlichtentool om na te denken over het ergonomiebeleid, de preventie van MSA, de stand van zaken, het beschikbare cijfermateriaal, en de prioriteiten die kunnen worden gesteld;
- Onze beroepsfiches om MSA te voorkomen in 36 beroepen waarin werknemers worden blootgesteld aan risico’s op MSA;
- Onze Sobane-strategie om de musculoskeletale risico’s in uw onderneming te analyseren;
- De OiRA-tools om u te helpen bij het uitvoeren van een risicoanalyse.
U vindt al onze preventietools alsook alle informatie over MSA terug op BeSWIC.
Campagne
Op 2 september 2024 lanceert de FOD Werkgelegenheid een sensibiliseringscampagne op sociale media over de regelgeving inzake ergonomie op het werk en de preventie van musculoskeletale aandoeningen, die sinds 25 mei 2024 van kracht is. De FOD Werkgelegenheid biedt een aantal tools aan om werkgevers en welzijnsactoren te helpen deze nieuwe wettelijke verplichtingen na te leven.