Medische overmacht

Beëindiging van de arbeidsovereenkomst wegens medische overmacht – procedure en voorwaarden 

Wanneer de werknemer definitief ongeschikt is om de arbeid, zoals overeengekomen in de arbeidsovereenkomst uit te voeren, kan er beroep gedaan worden op medische overmacht om de arbeidsovereenkomst te beëindigen. Hiertoe dient evenwel eerst een procedure te worden doorlopen.  

Wanneer kan deze procedure opgestart worden? 

Om alle kansen te geven aan de wedertewerkstelling en re-integratie (al dan niet met aangepast of ander werk) is het slechts mogelijk om de procedure medische overmacht op te starten na minstens negen maanden arbeidsongeschiktheid én voor zover er geen re-integratietraject lopende is voor de werknemer.  

Deze periode van negen maanden wordt onderbroken wanneer de werknemer effectief het werk hervat (ook als dit slechts gedeeltelijk is), tenzij die werkhervatting gevolgd wordt door een nieuwe arbeidsongeschiktheid binnen de veertien dagen. 

Hoe verloopt deze procedure? 

Zowel de werknemer als de werkgever kan deze procedure opstarten door een kennisgeving bij aangetekende zending aan de andere partij, evenals aan de preventieadviseur-arbeidsarts van de onderneming, van de intentie om na te gaan of het voor de werknemer definitief onmogelijk is om het overeengekomen werk te verrichten.  

De kennisgeving die uitgaat van de werkgever dient melding te maken van: 

• Het recht van de werknemer om te vragen aan de preventieadviseur-arbeidsarts dat mogelijkheden voor aangepast of ander werk onderzocht worden, indien wordt vastgesteld dat hij het overeengekomen werk niet meer kan verrichten (zie verder) 

• Het recht van de werknemer om zich tijdens deze procedure te laten bijstaan door de vakbondsafvaardiging van de onderneming 

Na ontvangst van de kennisgeving doorloopt de preventieadviseur-arbeidsarts een aantal stappen die zijn opgenomen in een bijzondere procedure in de codex over het welzijn op het werk. 

De preventieadviseur-arbeidsarts zal in het kader van deze bijzondere procedure de werknemer onderzoeken om na te gaan of het voor de werknemer definitief onmogelijk is het overeengekomen werk te verrichten, en als de werknemer dat vraagt, vervolgens ook de mogelijkheden voor aangepast of ander werk onderzoeken.  

De preventieadviseur-arbeidsarts deelt zijn vaststelling door middel van een aangetekende zending mee aan de werknemer en aan de werkgever. Er is voorzien in een beroepsprocedure voor de werknemer die niet akkoord gaat met de vaststelling van zijn definitieve ongeschiktheid voor het overeengekomen werk. 

Indien de werknemer dit gevraagd heeft, zal de werkgever vervolgens, overeenkomstig de voorwaarden en modaliteiten bepaald door preventieadviseur-arbeidsarts, onderzoeken of aangepast of ander werk voor de werknemer in de praktijk mogelijk is in de onderneming, en desgevallend een plan voorstellen aan de werknemer. 

Wanneer is een beëindiging wegens medische overmacht mogelijk? 

De arbeidsovereenkomst kan worden beëindigd wegens medische overmacht indien uit de vaststelling van de preventieadviseur-arbeidsarts (waartegen geen beroep meer mogelijk is) of uit het resultaat van de beroepsprocedure blijkt dat het voor de werknemer inderdaad definitief onmogelijk is om het overeengekomen werk te verrichten en: 

• De werknemer heeft niet gevraagd de mogelijkheden voor aangepast of ander werk te onderzoeken; of 

• De werknemer heeft wél gevraagd om de mogelijkheden voor aangepast of ander werk te onderzoeken maar de werkgever kan geen aangepast of ander werk aanbieden (concreet is hiertoe vereist dat de werkgever, overeenkomstig voormelde bijzondere procedure, in een gemotiveerd verslag heeft toegelicht waarom het opmaken van een plan voor aangepast of ander werk technisch of objectief onmogelijk is of om gegronde redenen redelijkerwijze niet kan worden geëist en dit verslag aan de werknemer en de preventieadviseur-arbeidsarts heeft bezorgd); of 

• De werknemer heeft wél gevraagd om de mogelijkheden voor aangepast of ander werk te onderzoeken en de werknemer heeft het door de werkgever aangeboden aangepast of ander werk geweigerd (concreet is hiertoe vereist dat de werkgever, overeenkomstig voormelde bijzondere procedure, het plan dat geweigerd werd door de werknemer heeft bezorgd aan de werknemer en de preventieadviseur-arbeidsarts). 

Wat indien de werknemer niet definitief ongeschikt is voor het overeengekomen werk? 

Wanneer in het kader van deze procedure niet kan worden vastgesteld dat het voor de werknemer definitief onmogelijk is om het overeengekomen werk te verrichten, eindigt deze procedure zonder gevolg.  

Deze procedure kan vervolgens slechts opnieuw opgestart worden wanneer de werknemer opnieuw gedurende een termijn van negen maanden ononderbroken arbeidsongeschikt is zoals hierboven toegelicht, te rekenen vanaf hetzij de dag na de ontvangst van de vaststelling van de preventieadviseur-arbeidsarts, hetzij indien de werknemer beroep heeft ingediend tegen deze vaststelling, vanaf de dag na de ontvangst van het resultaat van de beroepsprocedure.

Beëindiging door de werkgever - financiële bijdrage aan het Terug Naar Werk-fonds

Vanaf 1 april 2024 dient de werkgever die zich beroept op medische overmacht om de arbeidsovereenkomst van een werknemer te beëindigen een bijdrage van 1.800 euro te betalen aan het “Terug Naar Werk-fonds” beheerd door het RIZIV.

De werknemer zal vervolgens, in zijn hoedanigheid van als arbeidsongeschikt erkende gerechtigde, een beroep kunnen doen op een tussenkomst van het Terug Naar Werk-fonds om gespecialiseerde dienstverlening op maat in te kopen bij een erkende dienstverlener met het oog op zijn sociaalprofessionele re-integratie.

Deze verplichting vervangt de bijzondere regeling van outplacement, op basis waarvan de werkgever die zich beriep op medische overmacht aan de werknemer een outplacementbegeleiding ter waarde van 1.800 euro moest aanbieden. Deze bijzondere regeling werd opgeheven vanaf 1 april 2024.

De verplichting geldt niet wanneer de werknemer zich beroept op medische overmacht om de arbeidsovereenkomst te beëindigen, noch wanneer de werkgever en de werknemer gezamenlijk het einde van de arbeidsovereenkomst vaststellen.

Concreet dient de werkgever die zich beroept op medische overmacht binnen een termijn van 45 kalenderdagen nadat de arbeidsovereenkomst werd beëindigd:

1. het Terug Naar Werk-fonds in kennis te stellen van een aantal identificatiegegevens van zowel de werkgever als de betrokken werknemer;
2. de bijdrage van 1.800 euro te betalen aan het Terug Naar Werk-fonds.

De werkgever zal deze kennisgeving door middel van een elektronisch (of papieren) formulier kunnen verrichten en zal vervolgens een uitnodiging tot betaling ontvangen van het Terug Naar Werk-fonds. Verdere informatie over de wijze van deze kennisgeving en betaling, evenals over het Terug Naar Werk-fonds in het algemeen, kan bekomen worden op de website van het Terug Naar Werk-fonds.

In het Sociaal Strafwetboek werd een sanctie (niveau 2) voorzien voor de werkgever, zijn aangestelde of zijn lasthebber die:

1. de voorgeschreven identificatiegegevens niet, of niet binnen de voorziene termijnen en nadere regels, aan het Terug Naar Werk-fonds heeft meegedeeld;
2. het bedrag van 1.800 euro niet, of niet volgens de voorziene nadere regels, heeft betaald aan het "Terug Naar Werk-fonds".