De arbeidsinspectie: wie doet wat?

Gepubliceerd op

-

2019

De FOD beschikt over diensten voor arbeidsinspectie die ervoor zorgen dat de uitvoering van de beleidslijnen inzake collectieve en individuele arbeidsbetrekkingen, welzijn, werkgelegenheid en gelijkheid worden nageleefd. Deze diensten vervullen een adviserende, preventieve en repressieve rol.

De arbeidsinspectie moet zorgen voor de naleving van de toepassing van wettelijke bepalingen over de arbeidsvoorwaarden en de bescherming van werknemers bij de uitoefening van hun beroep, informatie en technische adviezen verstrekken aan werkgevers en werknemers opdat ze die bepalingen kunnen uitvoeren maar ook tekortkomingen in de reglementering of misbruiken die niet direct onder de bestaande wetgeving vallen onder de aandacht brengen van de bevoegde autoriteit.

Bij inbreuken op de sociale wetgeving, gaan de sociaal inspecteurs over tot controles:

  • op eigen initiatief;
  • als gevolg van een klacht die werd neergelegd door een partij die belangen heeft in de situatie (werkgever, werknemer of hun vertegenwoordigers);
  • op vraag van een administratieve overheid;
  • na vordering door een gerechtelijke macht (arbeidsauditeur, parket of onderzoeksrechter);
  • in het kader van de arrondissementscellen, die worden voorgezeten door de Arbeidsauditeur;
  • ter gelegenheid van sensibiliseringscampagnes;
  • naar aanleiding van een arbeidsongeval;
  • voor het onderzoek van een vraag tot erkenning, afwijking of toelating. 

De sociaal inspecteurs hebben niet de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie. Toch hebben ze belangrijke onderzoeksbevoegdheden die evenwel binnen het domein van de arbeid blijven.

Er moet verduidelijkt worden dat de inspecteurs in het kader van hun activiteiten het beroepsgeheim en de discretieplicht moeten naleven.

Bij de controles hebben de sociaal inspecteurs het recht waarschuwingen te geven, maar ook om voor de overtreder een termijn te bepalen om zich in regel te stellen. Zij kunnen ook en proces-verbaal van de inbreuk opmaken.

De sociaal inspecteur beslist zelf over de maatregel die hij meent te moeten nemen in de gegeven omstandigheden. Hierbij oefent hij zijn beoordelingsbevoegdheid uit.

De inspectiediensten van de FOD

Op de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg staan twee diensten in voor de arbeidsinspectie:

  • Het Toezicht op de Sociale Wetten (voorheen de Inspectie der sociale wetten)
  • Het Toezicht op het welzijn op het werk

Het Toezicht op de Sociale Wetten

Het toezicht op de Sociale Wetten wordt uitgevoerd door de Algemene directie Toezicht op de sociale wetten. De AD TSW is bevoegd om te informeren over en toezicht te houden op de toepassing en de naleving van de verschillende wettelijke bepalingen zoals de bepalingen in verband met lonen, werktijd, collectieve arbeidsovereenkomsten, arbeidsreglement, loopbaanonderbreking, outplacement, brugpensioen of de installatie van de overlegorganen in de ondernemingen, discriminatie, …

De AD TSW heeft als opdracht het informeren en adviseren van de werknemers, de werkgevers en de werkgevers- en werknemersorganisaties over de arbeidsreglementering en de collectieve arbeidsovereenkomst maar ook het toezien op de naleving van de arbeidsreglementering en de overeenkomsten. Tenslotte moet de AD TSW de overheden op de hoogte brengen van eventuele tekortkomingen in de reglementering en van misbruiken.

Om deze opdrachten te vervullen is deze dienst territoriaal georganiseerd in “directies”, verspreid over het ganse land.

Het Toezicht op het welzijn op het werk

Het toezicht op het welzijn op het werk wordt verricht door de Algemene directie Toezicht Welzijn op het werk. De AD is bevoegd voor verschillende materies in verband met de arbeidsvoorwaarden voor de werknemers. Zij staat in voor:

  • arbeidsveiligheid
  • bescherming van de gezondheid van de werknemers
  • psychosociale aspecten van het werk
  • ergonomie
  • arbeidshygiëne:
  • verfraaiing van de werkplaatsen

De opdracht van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) bestaat erin om de ondernemingen en overheidsinstellingen, direct of indirect, aan te zetten tot een constante verbetering van de arbeidsomstandigheden van de werknemers.

Deze opdracht wordt verwezenlijkt door het uitvoeren van preventiecampagnes, door raadgevingen, controles en door repressief op te treden indien nodig. De prioriteit ligt hier bij de veiligheid en gezondheid van de werknemers.

Om deze opdrachten te vervullen, is de AD TWW georganiseerd in een directie van het algemeen bestuur, twee Afdelingen voor toezicht (Afdeling van het Toezicht op de chemische risico's en de Afdeling van het regionaal Toezicht op het welzijn), en een Afdeling van het kennismanagement op het gebied van het welzijn op het werk

Ten opzichte van hun collega's van het toezicht op de sociale wetten, hebben de sociaal inspecteurs van het TWW bovendien nog specifieke bevoegdheden. Zij hebben onder andere het recht om passende maatregelen voor te schrijven om bedreigingen voor de gezondheid of de veiligheid van werknemers te voorkomen, het recht om tijdelijk of definitief te verbieden om een arbeidsplaats, uitrustingen of installaties te gebruiken. Zij kunnen ook bevelen om te stoppen met werken, hetzij om redenen van veiligheid of gezondheid op het werk, hetzij wanneer organisatorische maatregelen moeten worden genomen of het bevel te geven om te evacueren wanneer het gevaar hen imminent lijkt.