2023 – Realisatie van een verzameling van goede praktijken in ondernemingen over re-integratie op het werk

Hoofdthema

2023 – Realisatie van een verzameling van goede praktijken in ondernemingen over re-integratie op het werk

Subthema

In dit onderzoek worden goede praktijken in bedrijven op het gebied van re-integratie het werk verzameld en geanalyseerd om een concreter inzicht te krijgen in de uitvoering van een beleid inzake terugkeer naar het werk.

Deze goede praktijken maken het ook mogelijk om de faciliterende factoren en de belemmeringen voor de invoering van een beleid over werkhervatting concreet te maken.

De implementatie van een dergelijk beleid is essentieel. Afwezigheid door langdurige ziekte heeft een hoog prijskaartje voor de werkgever, voor de sociale zekerheid en voor de maatschappij, maar zeker ook voor de arbeidsongeschikte werknemer zelf: het leidt tot inkomstenverlies, verlies van sociale contacten, en vaak tot nog meer gezondheidsproblemen. Hoe langer iemand arbeidsongeschikt is, des te moeilijker het voor hem of haar is om opnieuw te gaan werken. Het is dus van het allergrootste belang om werknemers in een vroeg stadium de kans te geven weer aan de slag te gaan. Het doorlopen van een re-integratietraject beoogt werkgevers en werknemers te doen beseffen dat er echt wel mogelijkheden zijn voor re-integratie, en hen te helpen deze kans te grijpen.

Sinds de verschijning van de codex over het welzijn op het werk, bevinden de wijzigingen van de wetgeving welzijn op het werk betreffende het re-integratietraject zich in de artikelen I.4-72 tot I.4-82 van de codex (hoofdstuk VI van boek I, titel 4). De regelgeving inzake het re-integratietraject werd op een aantal fundamentele punten aangepast door het koninklijk besluit (KB) van 11 september 2022 (Belgisch Staatsblad 20 september 2022).

Op volgende webpagina op de site van de FOD Werkgelegenheid wordt deze wetgeving uitgelegd: Re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers.

Timing

2021-2022

Opdrachtgever

Directie van het onderzoek over de verbetering van de arbeidsomstandigheden (DiOVA)

Onderzoeksteam

  • Laetitia MELON (département recherche – CITEA SCRL-fs)
  • Aline BINGEN (centre Metices – Université libre de Bruxelles)
  • Christophe VANROELEN (centre Interface Demography – Vrije Universiteit Brussel)

Onderzoeksopzet

Doestellingen

De voornaamste doelstelling was om op de werkvloer de goede praktijken over werkhervatting te verzamelen en te analyseren.

Om zo veel mogelijk goede praktijken van verschillende aard te verzamelen, werden een groot aantal ondernemingen gecontacteerd en geïnterviewd. De selectie van de ondernemingen is representatief in verband met:

  • de activiteitssector:
    • soort activiteiten: diensten, industrieel, tertiair, verzorging, horeca…,
    • overheidssector en privésector;
  • de omvang van de onderneming;
  • de verdeling van de leeftijden in de onderneming;
  • het geslacht.

De verzameling van deze goede praktijken resulteerde in een instrument. Dit instrument moet een werkgever, die gemotiveerd is om een terugkeerbeleid te voeren, in staat stellen over voldoende concrete basiselementen te beschikken om dit beleid autonoom in zijn bedrijf uit te voeren.

Resultaten

De eerste stap was het identificeren van goede praktijken binnen bedrijven. Dit is gebeurd door middel van een online vragenlijst die breed is verspreid binnen de beroepssectoren. De vragenlijst maakte het mogelijk eerste informatie over bedrijven te verzamelen, zowel over de algemene context als over een specifieke re-integratiesituatie (voorbeeldige goede praktijken).

Over het algemeen was de verspreiding van de vragenlijst succesvol. Er werden namelijk 135 bruikbare antwoorden gegeven.

Op basis van de analyse van de vragenlijsten en de telefonische uitwisselingen om meer kwalitatieve informatie te verkrijgen, werden 22 bedrijven (11 Nederlandstalige en 11 Franstalige instellingen) geselecteerd voor een diepgaander kwalitatief onderzoek.

Om een volledig beeld te krijgen van de in het veld geuite bezorgdheden en de pluraliteit van de standpunten, werden in totaal 62 interviews gehouden, waarin de ervaringen van 79 personen werden vastgelegd.

De transversale analyse van de verzamelde gegevens heeft het mogelijk gemaakt een reeks aanbevelingen vast te stellen op basis van de in de ondernemingen waargenomen praktijken. Deze zijn gegroepeerd in vier rubrieken:

  1. Optreden vóór arbeidsongeschiktheid
  2. Handelen tijdens arbeidsongeschiktheid
  3. Effectieve re-integratie
  4. Communicatie tussen de actoren in het bedrijf

Conclusie

Via de analyse van het re-integratiebeleid voor langdurig zieke werknemers in bedrijven, instellingen en overheden beoogt dit onderzoek een reeks aanbevelingen op te stellen.

  • Allereerst blijkt uit onze analyse dat informele trajecten de voorkeur verdienen omdat zij vaker tot re-integratie leiden dan formele trajecten.
  • Ongeacht het type verwijzing is het essentieel dat de betrokken partijen over een duidelijke procedure beschikken waarin de te nemen stappen worden aangegeven.
  • Ook is het essentieel dat de bedrijfsarts bekend is met het bedrijf waar zijn diensten worden gevraagd. Hij moet aanbevelingen kunnen doen die aansluiten bij de realiteit ter plaatse en originele aanpassingen kunnen vinden.
  • Uit onze studie blijkt ook dat een gezamenlijke aanpak de terugkeer naar het werk bevordert. Het is dus essentieel om de betrokkenheid van alle belanghebbenden in de onderneming te waarborgen. Daartoe is de oprichting van re-integratiecomités die het beleid over verzuimbeheer en re-integratie bespreken een interessante weg. Bovendien bevorderen collectieve arbeidsovereenkomsten over terugkeer naar het werk de adhesie en de betrokkenheid van alle belanghebbenden bij het gevoerde beleid.
  • Het is belangrijk om binnen bedrijven en instellingen een positief beeld van terugkeer naar het werk te ontwikkelen.
  • Ten slotte moet het re-integratiebeleid voor zieke werknemers gekoppeld worden aan het risicopreventiebeleid (risicoanalyse en preventiemaatregelen). Dergelijk beleid kan, wanneer het vóór de arbeidsongeschiktheid in werking treedt, het aantal zieke werknemers verminderen.

Hulpmiddelen

Op basis van de resultaten van dit onderzoek zijn 4 checklists ontwikkeld om bedrijven te helpen een echt re-integratiebeleid voor werknemers te implementeren. Deze 4 checklists, die de actoren van het bedrijf punt voor punt begeleiden, worden geïllustreerd met voorbeelden van concrete gevallen uit elk van de aandachtspunten.

Publicaties

Recueil de bonnes pratiques au sein d’entreprises en matière de retour au travail,
Verzameling van goede praktijken in bedrijven met betrekking tot herintreding op het werk
– L. Mélon (Citéa), A. Bingen (ULB), D. Sepulchre (ULB), C. Vanroelen (VUB), J. De Schampheleire (VUB)

Contactpersoon

Indien u meer informatie wenst over dit onderzoek of de publicaties, neem dan contact op met:

Alain Piette, Europees Ergonoom
Adviseur, FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, AD Humanisering van de Arbeid
Directie van het onderzoek over de verbetering van de arbeidsomstandigheden (DiOVA)
Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel
email: alain.piette@emploi.belgique.be